Cây ngò gai thuộc cây thân thảo, thấp. Thân đơn độc, chia cành ở ngọn. Cây cao trung bình khoảng 1 5 – 25 cm.
Lá mọc ở gốc, xoè ra hình hoa thị, lá ngò gai hình mác thuôn dài, 2 bên mép của phiến lá có nhiều răng cưa nhỏ, rộng dần về phía ngọn lá. Cuống lá mọc trực tiếp từ gốc cây, ngò gai phát triển phân thành nhiều tầng lá khác nhau.
Hoa của ngò gai mọc từ trục thân, hoa hình bầu dục hay hình trụ.Khi trưởng thành, hạt rụng và phát tán.
Quả ngò gai hình cầu, hơi dẹt, chứa nhiều hạt để làm giống.
Công dụng:
Ngò gai vừa làm gia vị, vừa là nguồn dược liệu quý giá từ xưa đến nay.
Ngò gai được xem như loại rau dùng để ăn sống hoặc chế biến với những loại thực phẩm khác để kích thích ăn ngon miệng vì mùi thơm nhẹ nhàng của chúng.
Ngoài ra, ngò gai còn được dùng để làm thuốc như chữa sổ mũi, đau tức ngực, chữa rối loạn tiêu hoá, viêm ruột…
Chữa hôi miệng: Lấy một nắm rau ngò gai sắc đặc lấy nước, cho thêm vài hạt muối vào rồi súc miệng. Dùng liên tục 5-6 ngày, mỗi ngày súc miệng vài lần, bệnh sẽ khỏi
Lá ngò gai có tác dụng làm giảm đường huyết, đối với những người có bệnh đái tháo đường, khuyến cáo nên dùng thường trong các bữa ăn.
Kỹ thuật trồng:
Cây ngò gai rất dễ trồng, dễ chăm sóc. Ưu điểm của nó là chịu rập, do đó có thể bố trí trồng xen canh với các loại cây màu, cây lâu năm khác. Trồng xen vậy vừa tiết kiệm lượng phân, thuốc, tận dụng diện tích đất sản xuất và còn tăng thu nhập, “lấy ngằn nuôi dài”.
Cây ngò gai ít bị ảnh hưởng của thời tiết, canh tác không theo mùa vụ, , nên người dân có thể chủ động mùa vụ và trồng được 2 vụ/năm.
a. Giống
Trồng ngò gai chủ yếu bằng hạt. Hạt ngò gai dễ mọc nên gieo thẳng trực tiếp trên luống, liếp. Lượng hạt giống từ 3 – 5 kg cho 1.000 m2 .
- Gieo xong rải thuốc trừ kiến, dế, mối trong đất và phủ lên trên một lớp rơm mỏng để tạo ẩm độ giúp hạt nẩy mầm nhanh. Tưới nước để giữ ẩm độ. Khoảng một tuần sau, hạt nẩy mầm.
b. Đất trồng:
Ngò gai là một loại cây tương đối dễ trồng, thích hợp với nhiều loại đất khác nhau. Tốt nhất là đất nhiều mùn, giàu dinh dưỡng, thoát nước tốt.
Trước khi gieo hạt nên cày bừa làm đất thật nhỏ.
Lên liếp, rộng 1 – 1,2m, cao 15 – 20cm, chiều dài liếp tuỳ theo kích thước vườn. Các liếp cách nhau 0,3 – 0,4m.
c. Bón phân: (Tính cho 1.000m2)
Bón lót: Bón trước khi gieo, ngay sau khi lần làm đất sau cùng. Bón 400 - 500kg phân chuồng và 20 – 30kg NPK 20 – 20 – 15
Sau khi rãi phân xong, xới đất lại lần nữa để trộn phân vào đất.
Bón thúc: Sau khi gieo hạt khoảng 2 tuần: 5kg Urê và 10kg super lân, kết hợp với việc tỉa dăm cây.
Có thể bón phân bằng cách pha vào nước rồi tưới. Sau khi tưới phân, nên tưới lại một lần bằng nước lã để rửa sạch phân bám dính trên lá. Do đọt non của cây ngò gai nằm sát với mặt đất, vì thế không được để cho đất cát, bùn bao phủ trên đọt non dễ làm cho đọt bị thối chết.
d. Tưới nước:
Ngò gai dễ sống, ít sâu bệnh hại nên việc chăm sóc chủ yếu là tưới nước và bón phân.
Cây ngò gai ưa ẩm ướt vì thế phải thường xuyên tưới nước cho cây, đảm bảo cho đất luôn đủ ẩm, nếu đất bị khô hạn sẽ làm cho cây còi cọc, sinh trưởng phát triển kém. Nhưng cũng cần có hệ thống thoát nước tốt để chống úng cho ngò gai mỗi khi có mưa to và kéo dài.
e. Thu hoạch:
Tùy mục đích sử dụng (dùng ăn sống hoặc làm thuốc). Nếu dùng ngò gai để ăn sống thì sau khi trồng khoảng 2 tháng là có thể nhổ để sử dụng. Thời gian thu hoạch kéo dài từ 4 - 6 tháng. Năng suất từ 3,5 - 4 tấn/công (1.000m2 ).