Khoai lang là cây rau lương thực đứng hàng thứ bảy trên thế giới sau lúa mì, lúa nước, ngô, khoai tây, lúa mạch, sắn.
Năm 2004, toàn thế giới đã trồng 9,01 triệu ha khoai lang, đạt sản lượng 127,53 triệu tấn, sản lượng khoai lang của Việt Nam là 1,65 triệu tấn.
Khoai lang có khối lượng đường bột (cacbonhydrat), vitamin A và năng lượng cao hơn so với lúa mì, lúa nước, sắn. Khoai lang được sử dụng củ và lá để làm thức ăn gia súc, chế biến bột, rượu cồn, bánh kẹo và gần đây đang được nghiên cứu để làm màng phủ sinh học ( bioplastic).
Ở Việt Nam, khoai lang là 1 trong 4 loại cây lương thực chính sau lúa, ngô, sắn, nhưng năng suất khoai lang còn thấp vì những lí do sau:
- Đất nghèo dinh dưỡng và ít được đầu tư thâm canh.
- Giống khoai lang địa phương đã thoái hóa và tạp lẫn.
- Tổn thất do sùng, sâu đục dây, virus, và tuyến trùng gây hại.
- Canh tác khoai lang chưa thực hiện đúng quy trình.
- Khoai lang đông bị rét đậm đầu vụ và phải thu hoạch sớm.
- Khoai lang hè thu thường bị hạn đầu vụ và mưa nhiều lúc thu hoạch.
- Khoai thu đông và đông xuân thường bị thiếu nước cuối vụ.
- Thu hoạch sớm, tỉa cắt dây để chăn nuôi làm giảm năng suất.
- Luống nhỏ, thấp, đất không tơi xốp ảnh hưởng sự phát triển của củ.
- Chưa nhấc dây khoai lang, bấm ngọn, và chăm sóc đúng cách.
Quy trình kĩ thuật canh tác khoai lang ở Đông Nam Bộ :
Đất trồng:
- Thích hợp ở vùng đất đỏ và đất xám.
- Cần lên luống, thoát nước, tơi xốp, ít phèn mặn, pH> 6. Đất phải được dọn sạch cỏ, cày một lần, bừa một lượt trước khi lên luống.
Thời vụ:
Có thể trồng 4 vụ/năm, thời gian xuống giống tùy theo nông lịch ở từng địa phương.
- Hai vụ mùa mưa: vụ khoai lang hè thu ( trồng tháng 5 thu hoạch đầu tháng 8) luân canh với ngô/lạc/đậu nành/đậu xanh/dưa hấu thu đông. Vụ khoai lang thu đông (trồng đầu tháng 8 thu hoạch cuối tháng 10) luân canh với ngô/lạc/đậu nành/đậu xanh của vụ hè thu.
- Hai vụ mùa khô : vụ đông xuân (trồng tháng 11 thu hoạch tháng 2) luân canh với lúa mùa. Vụ khoai lang xuân hè ( trồng tháng 1 thu hoạch tháng 4 ) luân canh với lạc/rau/ngô/khoai lang đông xuân. Khoai lang trồng mùa khô cần phải chủ động tưới nước.
Giống
- Khoai lang có thịt củ màu vàng cam thích hợp bán tươi: Kokey, Hoàng Long, HL518…
- Khoai lang có thịt củ màu trắng, năng suất cao: K51, Chiêm Dâu, KB1, HL491, Khoai gạo.
Dây giống chọn đoạn một và đoạn hai của những dây mập mạnh ,không sâu bệnh ,hom giống cắt dài 25-30cm.
Luống ,khoảng cách trồng và cách trồng :
Lên luống rộng 1-2m, cao 30-35 cm, độn rơm rạ, cây phân xanh, phân chuồng giữa luống để đất tơi xốp giúpkhoai lớn củ nhanh.
Mỗi mét dài trồng 5 hom với khoảng cách trồng 18-22cm, tương ứng với mật độ trồng khoảng 40000-42000 hom. Cách đặt hom thẳng dọc luống, lấp đất sâu 5-6cm.
Bón phân kết hợp làm cỏ, nhấc dây:
Phân bón dùng cho mỗi héc ta : 5-10 tấn phân chuồng +150 kg ure+200 kg supe lân+150 kg KCl.
Làm cỏ, xáo xới, điều tiết lượng phân bón cho phù hợp, nhấc dây để hạn chế rễ phụ cây khoai lang, tạo điều kiện tập trung dinh dưỡng về củ.
Lưu ý tưới nước bổ sung cho khoai lang tránh bị hạn đầu vụ và khô hạn cuối vụ .
Phòng trừ sâu bệnh :
Phòng trừ sùng khoai lang (cylas formicarius) bằng bẫy sinh học pheromone, tuyến trùng bằng thuốc ISK bột gói 3 kg của Nhật, lượng sử dụng 30 kg/ha xử lí ngay lúc trồng.
Sử dụng dây giống khoai lang đã được phục tráng, sạch virus, được thực hiện 3 năm một lần bằng cách ươm củ giống tuyển chọn, nhổ bỏ những dây lang bị virus xoăn lá để tránh lây lan.
Thường xuyên kiểm tra đồng ruộng để phòng trừ kịp thời sâu bệnh gây hại.
Thu hoạch – phân lọai củ ,chế biến và tiêu thụ:
Đối với các giống khoai lang phổ biến hiện nay ở vùng Đông Nam bộ thường thu hoạch 90-100 ngày ở mùa mưa, 85-95 ngày ở mùa khô.
Tuỳ theo nhu cầu thị trường mà phân loại củ để chế biến và tiêu thụ phù hợp: củ lớn và củ vừa được dùng để bán tươi và chế biến thực phẩm, củ nhỏ và dây lá dùng cho chăn nuôi, lá của một số giống khoai lang chọn lọc hiện được ưa chuộng để làm rau xanh và làm nước sinh tố.
Giới thiệu một số thành tựu công nghệ và kĩ thuật mới :
- Trồng khoai lang luống đơn hoặc luống đôi và bón phân hợp lí.
- Phủ nilon cho khoai lang để giữ ẩm và hạn chế cỏ dại.
- Sử dụng dây giống khoai lang đã làm sạch virus.
- Sử dụng bẫy sinh học để phòng trừ sùng khoai lang.
- Cơ giới hóa làm đất, lên luống, trồng, bón phân, thu hoạch khoai lang.
- Chế biến tinh bột và làm các món ăn từ khoai lang.
- Sử dụng củ và dây lá khoai lang ủ chua để chăn nuôi lợn.