Theo cán bộ khuyến nông các xã, nguyên nhân chính dẫn đến sâu bệnh phát triển nhanh và gây hại trên diện rộng là do thời tiết 2 tuần qua liên tục có mưa nắng thất thường, độ ẩm cao đúng vào thời kỳ lúa làm đòng tạo môi trường tốt cho sâu bệnh phát triển nhanh. Tại huyện Bạch Thông đã có khoảng 420 ha/1200 ha lúa mùa xuất hiện sâu cuốn lá, mật độ phổ biến từ 16 đến 32 con/m2, có diện tích mật độ sâu cuốn lá tới 48 con/m2 là địa phương đang có diện tích lúa mùa bị sâu cuốn lá gây hại lớn nhất tỉnh. Tại các địa phương khác, sâu cuốn lá đều xuất hiện và có hướng lan ra diện rộng, nhất là những diện tích lúa mùa sớm đang ôm đòng, sâu non hại lá đòng ở mật độ 20 đến 40 con/m2, tỷ lệ lá đòng bị hại từ 20% đến 30%, với những diện tích này không phòng trừ kịp thời sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất. Với những diện tích lúa mùa muộn tại những chân ruộng cao mới đang ở giai đoạn đẻ nhánh, cũng bắt đầu xuất hiện sâu cuốn lá non với mật độ trên 50 con/m2, tỷ lệ lá bị hại từ 30% đến 50%, đang tác động trực tiếp đến sự sinh trưởng của cây lúa. Song song với sâu cuốn lá đang lan rộng, ở một số cánh đồng đã xuất hiện nạn rầy nâu, rầy lưng trắng như: Bản Băng, xã Thuần Mang (Ngân Sơn) mật độ rầy nâu gây hại cục bộ lên đến 1800 con/m2. Với dịch rầy nâu và rầy lưng trắng xuất hiện trên tất cả các trà lúa, đặc biệt là những diện tích lúa đang ôm đòng, trên các giống lúa lai, lúa thuần Trung Quốc, mật độ rầy trên 1500 con/m2, trên giống lúa Bao thai mật độ rầy thấp hơn từ 300 đến 700 con/ m2... Qua kiểm tra thực tế tại các xã Thuần Mang, Thượng Quan, Vân Tùng.. (Ngân Sơn) thấy rằng, rầy nâu và rầy lưng trắng đang phát triển và gây hại cục bộ trên những diện tích lúa lai của cả trà lúa mùa sớm và lúa mùa chính vụ, mật độ phổ biến là 380 con/m2, cá biệt tại những diện tích lúa thuộc các thôn Bản Giang xã Thuần Mang, Bản Piêng xã Vân Tùng và thôn Cò Luồng xã Thượng Quan mật độ rầy từ 1500 con đến 1800 con/m2.

Trước tình hình sâu, bệnh hại lúa đang lan nhanh tại các địa phương. Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh đã có văn bản hướng dẫn bà con tại các xã dùng thuốc đúng chủng loại để diệt rầy, đồng thời cử cán bộ có chuyên môn xuống tận nơi để hướng dẫn nhân dân phun thuốc khoanh vùng dịch, nhằm hạn chế sức lây lan và cương quyết diệt trừ hết sâu bệnh ngay trung tuần tháng 9.