Đài Khí tượng thủy văn khu vực Bắc Trung bộ cho biết, trong tháng 4/2012 tổng lượng mưa trung bình trên địa bàn tỉnh Nghệ An thấp hơn lượng mưa trung bình cùng kỳ nhiều năm. Đặc biệt, trong những ngày cuối tháng 4, đầu tháng 5/2012 Nghệ An luôn phải chịu tình trạng nắng nóng kéo dài, nhiệt độ cao trên dưới 40 độ C; cá biệt tại một số địa phương nhiệt độ đã duy trì ở mức từ 41-42 độ C như Tương Dương, Kỳ Sơn, Con Cuông... Đây là lý do khiến mực nước trong các hồ chứa và trên các sông suối đều giảm mạnh, lượng nước tích trữ trong các hồ đập do các HTX quản lý chỉ còn 40 - 60%.

Ông Nguyễn Văn Hoa, Chi cục trưởng Chi cục Thuỷ lợi Nghệ An lo lắng: Tình hình hạn hán là rất đáng báo động. Năm 2011, đến thời điểm này vẫn còn một hồ chứa đầy nước, nhưng năm nay thì không. Cùng kỳ năm ngoái 31 hồ có mực nước trên 70% thì năm nay chỉ còn 18 hồ có dung tích trên 70%...

Các địa phương gồng mình tưới nước cứu lúa

Mực nước tại các kênh tưới tự chảy cũng đang xuống nhanh. Trong đó mực nước tại bara Nam Đàn chỉ còn 0,75/1,15 thiết kế, tại Bến Thuỷ còn 0,25/0,5 thiết kế. Chỉ có mực nước tại bara Đô Lương ở trên mức thiết kế, nhưng cũng không đáng kể (10,17/10).

Chỉ tính riêng 50 hồ đập do các DN thuỷ nông quản lý, không ít hồ đập, lượng nước chỉ còn từ 22-44% dung tích thiết kế như hồ chứa nước Quán Hài (còn 22%); đập Thanh Thuỷ, Thanh Chương (22%); đập Khe Dứa (34%); đập Khe Đá, Khe Lau và Khe Bưởi (đều còn 40%); đập Khe Quánh (41%); hồ chứa nước Lò Than (43%); hồ Xuân Nguyên (44%). Hai hồ chứa nước có dung tích thiết kế lớn nhất tỉnh là hồ Vực Mấu (40,2 triệu m3) chỉ còn 64% mức thiết kế. Tương tự, hồ Vệ Vừng (dung tích thiết kế 11,4 triệu m3 nước) chỉ còn 66% mức thiết kế...

Điều đang lo là phần lớn, diện tích lúa đang vào thời kỳ làm đòng, trổ bông nên việc thiếu nước nghiêm trọng vào thời điểm này sẽ làm giảm năng suất. Về cây trồng cạn, có không ít diện tích ngô, lạc, mía tại các huyện như Tân Kỳ, Nghĩa Đàn, Nghi Lộc... gần như đã bị “luộc” chín trên đồng ruộng, ảnh hưởng rất lớn đến năng suất, sản lượng vụ xuân. Nhiều nơi bà con đã phải cắt ngô chưa trổ cờ về cho trâu bò ăn...

Để phòng chống hạn tập trung cứu lúa và cứu hoa màu, góp phần giữ ổn định năng suất lúa và cây trồng, Sở NN-PTNT Nghệ An, Chi cục Thuỷ lợi và UBND các huyện đang chỉ đạo các HTX tiết kiệm nguồn nước; đồng thời huy động nhân lực nạo vét kênh mương, dùng máy bơm dầu dồn ép nước lên để chống hạn cho lúa và hoa màu.

Riêng các DN thuỷ nông, ngoài việc nạo vét kênh mương để dồn ép nước phải tổ chức tưới luân phiên; cố gắng đưa bằng được nguồn nước tưới đến tận các diện tích lúa nằm ở vùng cuối kênh. Trong đó ưu tiên cho diện tích lúa đang trổ và đã vào thời kỳ chắc xanh để đảm bảo năng suất, sản lượng.