Vụ đông xuân vừa qua, ông Nguyễn Văn Minh, nông dân ở huyện Tân Thạnh tỉnh Long An, thu hoạch 12 tấn lúa. Ông đã bán ngay với giá 5.000 đồng một kg, chỉ chừa lại đủ lúa ăn đến vụ hè thu. Khi được hỏi ông có biết việc tạm ngưng xuất khẩu gạo, ông Minh nói: "Có nghe, nhưng không quan tâm, nông dân tụi tôi làm ruộng có lời là được rồi".
Giá vật tư đầu vào tăng khiến đầu tư cho mỗi ha vụ đông xuân năm nay lên tới 10 triệu đồng. Nhưng với năng suất 5-6 tấn và giá lúa 5.000 đồng, nông dân cũng còn "lời to", từ 15 đến 20 triệu đồng trên mỗi ha.
Tỉnh Long An đã thu hoạch khoảng 80% trong số 200.000 ha lúa. Một quan chức của tỉnh khuyên nông dân không nên vội vàng bán hết lúa ngay, dù giá đang cao, vì có khả năng giá còn tăng nữa. Nhưng thực tế, vì cần vốn đầu tư vụ hè thu nên nông dân hầu như không thể chờ giá lên.
Cũng giống như nhiều nơi khác ở vùng Đồng Tháp Mười, nông dân Vĩnh Hưng (Long An) thường chỉ để đủ lúa ăn, số còn lại bán hết khi vừa thu hoạch để có tiền trả ngân hàng, rồi chuẩn bị cho vụ hè thu. Ở đây có hiện tượng tưởng như nghịch lý: Giá lúa hiện là 4.900 đồng mỗi kg, cao hơn 200 đồng so với một tuần trước, lúc chưa có chủ trương tạm ngưng xuất khẩu gạo, do đã qua đợt thu hoạch rộ. Lợi nhuận khiêm tốn hơn, nhưng mỗi ha cũng mang lại 12-15 triệu đồng.
Không may mắn như Long An, giá lúa ở huyện Thoại Sơn - vựa lúa tỉnh An Giang - đang giảm 500 đồng, mà nông dân vẫn khó bán được. Về lý thuyết, với giá này nông dân vẫn lời 2.000 đồng mỗi kg lúa, nhưng vì chưa quy đổi được lúa thành tiền nên không ít hộ cạn túi giữa đống vàng. Trong khi đó công việc chuẩn bị cho vụ sau đã gần kề.
Dù được mùa trúng giá, nhưng giá cả vẫn là mối lo thường trực. Hiện nay mỗi kg gạo chỉ còn tương đương giá 1,5 kg urê, trong khi "công thức bất thành văn" của Bộ NN-PTNT là 1 kg gạo phải bằng 2 kg urê. Giá lúa vẫn tăng chậm hơn giá vật tư. Ông Ngô Văn Bảy, ấp Sơn Nghiệp, xã An Bình (Thoại Sơn) lo lắng: "Đầu vụ giá một bao phân DAP chỉ dao động 470-480 ngàn đồng, bây giờ đã lên trên 1 triệu đồng. Giá nhân công, giá cày bừa cũng tăng gấp rưỡi".
Thông thường, suất đầu tư cho vụ hè thu cũng cao hơn. Với kinh nghiệm của người trực tiếp gieo trồng 5 ha lúa 3 vụ, ông Bảy nhẩm tính giá thành lúa hè thu năm nay ở mức xấp xỉ 3.000 đồng mỗi kg. Mức đầu tư có thể cao hơn nữa, vì vụ hè thu năm nay có khả năng rơi vào thời điểm khô hạn nặng.
Theo một chuyên gia tại ĐH An Giang, sẽ tốt hơn nếu áp dụng chính sách hạn chế nhập khẩu chậm đi một tháng, thậm chí nửa tháng: Vẫn đảm bảo kiềm chế lạm phát, lại tạo cơ hội cho nông dân bán lúa với giá cao để bù đắp vào cơn bão giá mà họ có thể phải đối mặt trong vụ sản xuất hè thu.