“Mở hàng” cho vụ mùa thất bát năm nay là cảnh hàng trăm hộ nông dân ở Quảng Nam cắt lúa cho trâu, bò ăn vì lúa không hạt.

Hàng nghìn héc ta lúa đang trong thời kỳ trổ bông hoặc thu hoạch nhưng lại bị lép hoàn toàn.

Theo báo cáo của UBND huyện Thăng Bình (Quảng Nam), toàn huyện có trên 500 ha lúa bị mất trắng và hơn 500 ha khác thất thu từ 50-70%.

Thời tiết năm nay quá khắc nghiệt, khi lúa đang đứng cái làm đòng thì gặp thời tiết lạnh kéo dài nên đa số bị “chết”. Số còn lại trổ được bông thì lại không đậu hạt. Tình trạng buồn này không chỉ của riêng Quảng Nam.

Theo thống kê sơ bộ của Phòng Nông nghiệp thuộc Sở NN&PTNT Quảng Ngãi, diện tích lúa bị mất mùa trong vụ sản xuất Đông - Xuân 2007- 2008 có thể lên đến 10.000 ha trong tổng số 36.700 ha đã gieo sạ. Trong đó, các huyện Bình Sơn 1.000 ha; Sơn Tịnh trên 900 ha, Đức Phổ 500 ha, Mộ Đức trên 442 ha... Con số này sẽ còn cao hơn vì vẫn chưa có thống kê cụ thể ở từng địa phương.

Trong số diện tích bà con nông dân đã thu hoạch hoặc đang thu hoạch, năng suất lúa rất thấp, trung bình chỉ đạt từ 20-30% so với cùng kỳ các năm, có nơi chỉ đạt 18-20%. Bên cạnh sự bất lợi về thời tiết, thì một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng lúa mất mùa là do bà con nông dân không tuân thủ lịch thời vụ và cơ cấu  giống.

Huyện Mộ Đức được coi là vựa lúa của tỉnh Quảng Ngãi. Vụ Đông - Xuân năm nay, toàn huyện gieo sạ 4.840 ha, nhưng toàn bộ diện tích lúa trà đầu đã thu hoạch gần như bị mất trắng và lúa trà giữa mất khoảng 30% diện tích. Nhiều cánh đồng lúa ở HTX nông nghiệp Tú Sơn 1 và Tú Sơn 2 thuộc xã Đức Lân (Mộ Đức), đứng trơ không hạt, bà con nông dân đang cắt về cho trâu bò ăn.

Ông Nguyễn Xuân Thủy - Trưởng phòng Nông nghiệp huyện Mộ Đức cho biết, vụ lúa Đông Xuân năm nay ở đây mất mùa thảm hại. Nhiều diện tích lúa không hạt, nông dân buộc phải cắt về làm thức ăn cho bò.

Đây là thiệt hại lớn trong sản xuất nông nghiệp. Không những huyện không đạt chỉ tiêu về sản lượng lương thực mà lớn hơn là hàng nghìn hộ nông dân phải chịu ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống, sinh hoạt hằng ngày, nhiều bà con bây giờ không có tiền mua phân bón, thuốc trừ sâu và giống để chuẩn bị sản xuất vụ hè thu tới... 

Cả đám ruộng nhưng chỉ một người gặt

Không chỉ vì thiên tai, địch họa, năm nay, nông dân Bình Định nhiều nơi lại bị mất mùa vì sự tắc trách của nhà cung cấp giống.

Đầu vụ Đông -Xuân 2007-2008, HTX nông nghiệp 2 Cát Hanh ở huyện Phù Cát (Bình Định) đặt mua lúa giống BC15 của Cty CP Giống cây trồng Thái Bình về bán cho nông dân.

Là giống lúa mới, lẽ ra, HTX nông nghiệp này phải đưa vào sản xuất thử nghiệm để theo dõi sự phát triển của cây lúa, nếu phù hợp với yếu tố thời tiết và đạt năng suất cao thì mới sản xuất đại trà. Thế nhưng, vì sự tắc trách của mình, HTX nông nghiệp  2 Cát Hanh đã cho sản xuất đại trà ngay.

Hậu quả, hơn 70ha lúa chuyển từ 3 vụ sang 2 vụ của nông dân ở Phù Cát bị mất trắng, ước thiệt hại trên 1,3 tỷ đồng.

Phú Yên cũng không thoát khỏi “đại nạn” mất mùa vụ Đông Xuân năm nay. Được xem là vùng lúa có năng suất cao ở khu vực miền Trung, vậy mà trong trà thu hoạch đầu vụ Đông - Xuân, nhiều cánh đồng ở tỉnh Phú Yên lại bị thất thu. Qua thu hoạch 2.000 ha lúa, năng suất khoảng 35 tạ/ha. Có địa phương, năng suất lúa chỉ đạt 10 tạ/ha, thấp kỷ lục từ chục năm trở lại đây.

Theo quan sát của chúng tôi, trên nhiều thửa ruộng, chỉ một mình chủ nông nai lưng gặt lúa, không dám thuê người vì sợ chi phí tăng lên trong khi lúa mất mùa. Máy cắt lúa, vụ này bị “treo giàn bếp” vì không ai thuê mướn. Mà có thuê mướn cũng không mặn mà gì vì xăng dầu lên nhưng không thể tăng giá vì mất mùa.

Có thể nói, chưa bao giờ ở một số tỉnh miền Trung tình trạng mất mùa lại nặng nề như năm nay. Nhìn cảnh mấy đứa trẻ đang theo cha mẹ mót lúa trên đồng, tôi chợt nhớ đến vụ mùa trước đó, trong đợt lũ lịch sử hồi cuối năm ngoái, cũng trên những cánh đồng miền Trung này, nhiều người nông dân cố lội ra đồng giành giật từng bông lúa với nước lũ, nhiều bà mẹ ngồi nhẫn nại đãi từng “hạt vàng” trong dòng nước… bất giác thấy cái đói đang cận kề.