Tuy 10 năm gần đây, số lượng đàn trâu Thái Nguyên giảm tới 25.374 con, riêng 9 tháng đầu năm 2008 giảm 1.332 con, nhưng sản lượng thịt trâu qua các năm ổn định ở số lượng hơn 1.700 tấn/năm, điều đó thể hiện số trâu được thịt làm thực phẩm không được bù đắp trở lại bằng số lượng trâu mới.

Không là “đầu cơ nghiệp” nhưng con trâu vẫn có giá trị giúp nông dân giảm nghèo, đó là cách chuyển hướng sang chăn nuôi lấy thực phẩm hoặc lấy da, sừng, móng làm nguyên liệu cho ngành da giày và các ngành thủ công mỹ nghệ khác. Thực tế tại Thái Nguyên, 9 huyện, thị và thành phố đều có nông hộ chăn nuôi trâu, song tập trung nhiều là ở các huyện miền núi Định Hoá, Võ Nhai, Đại Từ, Đồng Hỷ và Phổ Yên với số lượng bình quân mỗi huyện từ 12.000 đến 19.000 con/năm, nhiều nhất là huyện Đại Từ hơn 19.500 con/năm.

Trong khi đó vùng đất trung du – miền núi Thái Nguyên có khí hậu rất phù hợp cho đàn trâu phát triển, cùng đó là những đồng cỏ rộng thuận lợi cho việc chăn thả. Với 246,68 ha đất trồng cỏ, bãi chăn thả và 53.541 ha đất đồi núi của tỉnh có thể kết hợp trồng rừng và trồng cỏ để chăn nuôi đại gia súc, đó được coi là một trong những điều kiện thuận lợi để Thái Nguyên phát triển đàn trâu, từng bước đưa đàn trâu thành vùng chăn nuôi tập trung, trở thành ngành sản xuất chính, tạo thêm việc làm, có thu nhập ổn định cho người nông dân.

Song do thiếu sự quan tâm đầu tư của đơn vị chức năng cũng như người nông dân, vẫn chủ yếu bằng cách chăn nuôi truyền thống, chăn thả quảng canh, quy mô nhỏ lẻ từ 1 đến 2 con/hộ, chuồng trại sơ sài, trên 55% số hộ chăn nuôi trâu trên nền đất, chuồng làm bằng cột tre, mái lá và chưa đảm bảo vệ sinh, nên trong vòng 20 năm trở lại đây, trọng lượng trâu đã giảm khoảng hơn 100 kg/con, hiện trọng lượng trung bình còn: Trâu đực nặng 305,43kg/con; trâu cái nặng 293,92 kg/con, sức sinh sản của trâu cái cũng thưa hơn, nhiều trâu cái chu kỳ sinh sản từ 19 đến 24 tháng/lứa.

Để đàn trâu phát triển cả về số lượng và trọng lượng, đáp ứng về nhu cầu thực phẩm cho thị trường, từ năm 2006 đến nay ngành nông nghiệp Thái Nguyên đã tổ chức tập huấn cho 950 lượt người về kỹ thuật chăn nuôi trâu sinh sản, trâu thịt, trâu đực giống và hướng dẫn cho nông dân cách trồng cỏ, chế biến thức ăn thô xanh cho trâu, đồng thời đã xây dựng được 13 mô hình chăn nuôi trâu đực giống; 10 mô hình chăn nuôi trâu trang trại quy mô 10 nái trở lên; 10 mô hình trồng và chế biến thức ăn thô xanh cho chăn nuôi trâu; 60 mô hình chăn nuôi trâu đực giống theo chương trình cải tiến nâng cao chất lượng giống trâu thịt…

Nhờ quan tâm bằng chính sách cụ thể, đàn trâu của Thái Nguyên đã có sự hồi phục trở lại cả về tầm vóc, khả năng sinh sản. Những trâu đực giống tốt có trọng lượng từ 500 đến 600 kg/con được lựa chọn giữ lại làm giống. Cùng đó, giống trâu đực giống Murrah hệ F1 được lai tạo với trâu nái địa phương đạt kết quả tốt, đưa trọng lượng trâu lai tăng lên 1,3 lần so với trâu thuần địa phương; tỷ lệ thịt xẻ tăng từ 50 đến 52%; trọng lượng nghé sơ sinh tăng từ 19 đến 20 kg/con trước đây lên từ 23 đến 24 kg/con hiện nay; nghé 12 tháng tuổi trọng lượng tăng từ 138 đến 142 kg/con lên từ 155 đến 160 kg/con hiện nay.

Nhiều nông hộ đã chú ý hơn tới việc đầu tư cho phát triển đàn trâu thương phẩm, điển hình như gia đình ông Ma Công Sự, xóm Bản Bắc (Diềm Mặc - Định Hoá) nuôi 42 con trâu. Gia đình ông Hoàng Văn Sơn, xóm Đồng Tác (Tràng Xá - Võ Nhai) nuôi 18 trâu sinh sản… Ông Nguyễn Quang Huân, cán bộ Phòng Chăn nuôi – Thuỷ sản (Sở Nông nghiệp - PTNT) cho biết: Chăn nuôi trâu thương phẩm đang là một trong những hướng làm giảm hộ nghèo của tỉnh, hiện toàn tỉnh có 19 trang trại chăn nuôi trâu có quy mô từ 5 đến 21 trâu sinh sản, nhiều nhất là huyện Phổ Yên có 8 trang trại.

Con trâu vẫn là tài sản quý của bà con nông dân, thịt trâu được coi là thực phẩm sạch, giàu dinh dưỡng, ngay trong địa bàn của tỉnh 1 năm tiêu thụ trung bình từ 1.950 tấn đến 2.000 tấn thịt trâu. Trâu Thái Nguyên vẫn chủ yếu xuất bán về các tỉnh miền xuôi, nhiều nhất là thị trường Hà Nội và T.P Hồ Chí Minh, 1 trâu nghé 12 tháng tuổi có giá bán từ 5 đến 7 triệu đồng; trâu đủ 3 năm tuổi có giá bán từ 13 triệu đến 17 triệu đồng.