Nghề cá - Một thế mạnh

Vệ sinh đập và đánh bắt thăm dò kiểm tra cá.

Nằm thọt lỏm giữa một bên là những quả đồi thoai thoải bạch đàn ,keo… một bên là dòng nước ngòi Đồng Mèn hiền hòa chảy qua, trời đã phú cho xã Xương Thịnh, huyện Cẩm Khê nguồn lợi thủy sản dồi dào.

Từ thị trấn Sông Thao dọc theo quốc lộ 32c về phía tây khoảng 5km là  đã tới khu 1 xã Xương Thịnh. Không khó để nhận ra những đập cá rộng vài ha nằm rải rác theo một con ngòi nước luôn trong xanh mát mẻ.

Những năm trước, diện tích mặt nước tự nhiên của toàn xã thường để hoang cho dân đánh bắt cá tự do. Tuy có đem lại nguồn thực phẩm nhưng thường là không nhiều và không phát huy được thế mạnh. Từ năm 2002, xã thực hiện bán khoán cho từng hộ dân được phép thầu đồng theo niên hạn. Chủ tịch xã Nguyễn Đức Nguyện cho biết: Chúng tôi khoán như thế là giúp cho nhiều hộ có việc làm và đồng thời có thể thúc đẩy nền kinh tế chăn nuôi phát triển hơn, mặt khác còn đem lại cho ngân sách xã một khoản thu không nhỏ”.

Quả thực, từ khi diện tích mặt nước tự nhiên được giao đến từng cá nhân thì sản lượng thuỷ sản liên tục tăng, đặc biệt là cá Xương Thịnh dần có tiếng trên thị trường, không chỉ cung cấp đủ lượng thực phẩm dồi dào cho nhu cầu trong huyện mà cá từ xương Thịnh còn được chuyển đi nhiều nơi như Việt Trì, Hà Nội...

Từ khi xã giao trực tiếp diện tích mặt nước cho người dân: Mới đầu nhiều hộ còn ngần ngại bởi thiên nhiên ngày càng khắc nghiệt, mưa nắng thất thường, họ sợ thả cá khi nước lên ngập thì mất trắng. Nhưng đó là do thiếu hiểu biết và chưa có kinh nghiệm, nên hiệu quả còn hạn chế.  

Sau khi được Hiệp hội Khuyến nông, khuyến ngư của tỉnh về chỉ đạo, hướng dẫn cùng với sự tự tin và quyết tâm vượt khó làm giàu từ chính mảnh đất quê hương nhiều người đã mạnh dạn “cắm” sổ đỏ vay vốn ngân hàng chính sách xã hội huyện thuê máy xúc máy ủi về gia cố đắp đập kè bờ. Không phụ công sức những người dân, năm đầu tiên mưa thuận gió hòa, mực nước ổn định nên tất cả những người có đập đều được một mùa cá bội thu. Ước tính trung bình mỗi đập sau khi thu hoạch cho thu lời vài ba chục triệu. Anh Nguyễn Văn Đính ở khu 1, xã Xương Thịnh là một trong những người đi tiên phong cho việc đắp đập đất thả cá chia sẻ kinh nghiệm: “Nói thật lúc đầu tôi cũng sợ vì chưa biết gì về nuôi thả cá với lại nước lớn tràn về thì hỏng ăn. Nhưng khi bắt tay vào làm lại khác. Hiện nay tôi vừa cho máy xúc làm lại bờ, đổ thêm cho rộng ra để bờ chắc chắn hơn. Năm tới tôi sẽ thầu thêm một cái đập nữa”. Không chỉ là người làm ăn kinh tế giỏi trong xã, anh Đính còn giúp rất nhiều hộ dân về cả vốn lẫn kinh nghiệm khi mới bước vào nghề cá.

Mô hình đang được nhân rộng
 

Anh Đông (khu 1) với nụ cười rạng rỡ sau vụ thu hoạch cá.

Từ thành công của một vài hộ đi trước ngày càng có nhiều hộ khác trong xã cũng làm theo. Đắp đập thả cá trở thành một phong trào: “Cũng mừng là người dân đã biết lo làm ăn từ chính mảnh đất quê hương thế mà ngày trước cứ phải đi làm thuê ở mãi tận đâu - Nguyễn Trọng Phán cán bộ xã tự tin nói. Hiện toàn xã đã có hàng  trăm cái đập lớn nhỏ… Từ những chiếc đập này, thuỷ sản mỗi năm mang lại cho người dân vài trăm triệu đồng. Chính vì thế mà nhiều hộ dân từ chỗ đói nghèo vươn lên trở thành khá giả và giàu. Mặt bằng chung về cuộc sống của người dân được nâng lên rõ rệt.

Đến Xương Thịnh vào những mùa nước cạn người ta có cảm giác như đang đứng ở một công trường đang xây dựng nhà máy thủy điện: Tiếng máy xúc đất, tiếng xe ben chở đất ra đập... thật náo nhiệt. Những khi nước đầy cả một vùng mênh mông nước, những con đập trải dài ngút mắt… Ngắm nhìn cảnh người dân đang cho cá ăn, nhìn những chú cá trắm cỏ, rô phi đơn tính, mè hoa… tụ thành từng bầy mà không chán mắt. Vào cữ giáp Tết Nguyên đán, đúng vụ thu hoạch cá thường được giá và là thời điểm thích hợp nhất để đánh bắt vì nước đã cạn đi nhiều. Lúc nào làng quê cũng như mở hội.

Mô hình đang được nhân rộng

Cá ở Xương Thịnh thường rất béo - đó là nét đặc trưng và cảm nhận đầu tiên nếu ai đã từng được thưởng thức. Anh Nguyễn Huy Tuấn một lái buôn người Hà Tây thường lên thu mua cá với số lượng lớn đem về Hà Nội bán buôn, nhận xét: “Chúng tôi rất thích mua cá ở vùng này vì chất lượng cá rất tốt nên đem đi xa không bị hao. Thường ngày tôi “đánh” chuyến nào là hết chuyến đó. Người thành phố rất thích ăn cá đựơc nuôi từ nguồn nước và thức ăn tự nhiên”.

Sở dĩ cá ở Xương Thịnh lại có chất lượng tốt là do ngoài nguồn thức ăn bổ sung thì nguồn thức ăn chính vẫn là rong rêu sinh vật phù du tự có sẵn trong đập hoặc được người dân vớt từ đồng ngoài vào. Diện tích trong đập không chỉ thả cá đơn thuần mà người ta vẫn kết hợp gieo cấy lúc cá còn nhỏ. Sau khi lúa đã được thu hoạch, khi những cơn mưa mùa hạ cung cấp nước cho những đập cá, những gốc rạ lúa này vữa ra tạo thành nguồn thức ăn dồi dào,ưa thích của nhiều loại cá. Vì thế mà cá rất nhanh lớn

Về Xương Thịnh, xem người ta chăm sóc cá thật đơn giản do lượng thức ăn tự nhiên đã rất dồi dào nên đã tiết kiệm được rất nhiều công sức và tiền của …

Hãy tưởng tượng mỗi cái đập cá có diện tích vài ha, trung bình cho thu hoạch một vụ cá khoảng 7 - 8 tấn. Kết quả một vụ là vậy, thử làm một phép tính đơn giản với số lượng đập trong toàn xã, ít ai có thể nghĩ nơi đây lại là nơi cung cấp cá giống và cá thịt lớn đến thế .

Có lẽ phải được tận mắt chứng kiến cảnh người dân nơi đây thu hoạch cá và tận miệng thưởng thức những món ăn từ cá Xương Thịnh, nhiều người mới tin đó là sự thật. Sự thật là người dân nơi đây đang vươn lên làm giàu một cách hiệu quả từ chính nguồn lợi thủy sản quê hương.

Cứ đà này sau vài năm nữa trở lại Xương Thịnh chắc chắn sẽ còn khác rất nhiều. Đã đến lúc người sản xuất phải nghĩ tới xây dựng thương hiệu và tìm đầu ra cho sản phẩm của một vùng thủy sản đầy tiềm năng.