Hiện nay trên địa bàn Hà Nội, các cơ sở kinh doanh cơm hộp đang nở rộ đến độ khó kiểm soát với nhiều mức giá khác nhau. Thông thường, mức giá thấp nhất là 5.000 đồng, cao cấp hơn thì khoảng 12.000-15.000 đồng. Phổ biến nhất là loại cơm dưới 10.000 đồng một suất.

Phố Nguyễn Quý Đức (Thanh Xuân) tuy nhỏ nhưng tập trung hơn 10 cửa hàng cơm hộp vào giờ ăn trưa. Cửa hàng nào cũng chật cứng, khách ra vào tấp nập. Cơ sở chế biến cơm hộp của chị Thắm chỉ rộng 25m2 mà có gần hai chục người ngồi ăn trong đó. Giấy ăn vương vãi khắp từ trong bếp ra đến cửa.

Chị Thắm vừa bốc thức ăn để vào từng suất cơm hộp cho khách vừa giải thích: "Giấy ăn miễn phí nên khách dùng vô tư lắm. Bình quân một ngày quán "ngốn" hết hàng chục cân giấy ăn. Tôi đã làm những giỏ rác nhỏ đặt dưới gầm bàn, nhưng không ai chịu bỏ vào".

Hậu trường cửa hàng chị Thắm - khu chế biến thức ăn của - lênh láng nước xà phòng, mỡ, rau, cơm. Đây chính là nơi làm ra hàng trăm suất cơm hộp mỗi ngày để cung cấp ra thị trường.

Nhiều chủ hàng cơm hộp biến gầm cầu thang khu tập thể thành địa điểm kinh doanh. Gầm cầu thang tối om, ẩm thấp, được mắc thêm mấy cái bóng điện, kê dãy bàn ghế và chừa ra một diện tích nhỏ để nấu nướng.

Gầm cầu thang khu tập thể C9A Nam Thành Công lúc rộng chừng 60 m2 nhưng có tới 3 dãy hàng ăn: bún phở, xôi sáng, hàng cơm trưa. Riêng hàng cơm tổ chức nấu nướng ngay dưới sân khu tập thể. Thịt, cá, rau, mỡ đều được đặt ngay trên một tấm nylon trải xuống đất. Thế nhưng, cô chủ vẫn khẳng định: "Cửa hàng đảm bảo chất lượng thực phẩm. Nhất là hộp cơm được làm bằng giấy xốp, dùng một lần là bỏ luôn nên cứ yên tâm".

Không dừng lại ở hình thức tận dụng diện tích công cộng, các cửa hàng kinh doanh cơm hộp còn thành lập cả "đội ngũ đi rong". Nghĩa là, nhân viên cửa hàng sẽ mặc đồng phục, đi xe máy chở cơm đến từng công ty, cơ sở kinh doanh khác để tiếp thị. Các cửa hàng nghèo hơn thì cử nhân viên đạp xe, xách làn bán cho các sạp rau, sạp thịt. Nhưng chắc chắn, dù đi rong hay bán cơm tại chỗ, vệ sinh an toàn thực phẩm của cơm hộp vẫn là một ẩn họa khôn lường với người tiêu dùng.

Theo ước tính, hiện thành phố Hà Nội có hơn 15.000 cơ sở kinh doanh thức ăn đường phố, song chưa cơ sở nào cung cấp cơm hộp theo dây chuyền công nghiệp. Vì vậy, cả một thị trường rộng lớn vẫn nằm trong tay các cửa hàng, quán ăn "bụi".

Phần lớn các cơ sở cung cấp cơm hộp không đáp ứng được những yêu cầu tối thiểu về vệ sinh. Để giảm tối đa chi phí, hầu hết các cơ sở này sử dụng nguồn thực phẩm kém tươi ngon. Thịt, cá... thường được gom từ các hàng ế chợ chiều với giá rẻ chỉ bằng một nửa, thậm chí 1/3 so với hàng tươi sống.

Toàn bộ quy trình chế biến từ rửa rau, làm cá, vo gạo đều theo kiểu đại khái cho xong. Khay, hộp đựng cơm chỉ được nhúng qua loa vào những chậu nước váng mỡ, đục ngầu để kịp quay vòng phục vụ khách.

Thực tế, các khay đựng cơm hộp hiện nay đều là sản phẩm gia công, sử dụng nhiều phẩm màu công nghiệp và được làm bằng vật liệu nhựa không bảo đảm tiêu chuẩn lý, hóa. Do không được rửa sạch và lau khô, nước trong các ngăn đựng thức ăn thường đọng lại và là mầm mống gây nên những bệnh truyền nhiễm qua đường hô hấp, tiêu hóa.

Theo quy định của ngành y tế, cơm hộp là loại thực phẩm ăn ngay trong vòng 24 giờ nên không thuộc diện phải công bố chất lượng sản phẩm. Để bảo đảm an toàn, thức ăn phải vừa qua chế biến và không được để trong hộp quá 2 giờ. Nhưng trên thực tế, quy định này hầu hết đều bị các cơ sở cung cấp cơm hộp phớt lờ.

* Tên một số nhân vật trong bài đã được thay đổi.