Cây Dẻ ván ghép là cây thân gỗ đã có từ hàng ngàn năm, được gây trồng để làm lương thực, thực phẩm. Hạt dẻ có hàm lượng tinh bột 40-60%, đường 10-22%, protein 5-11%, chất béo 2-7%, nhiều vitamin A, B1, B2, C và chất khoáng, thơm ngon, bổ dưỡng, có thể ăn thay lương thực hoặc chế biến thành kẹo bánh, bột dinh dưỡng cho người già và trẻ em.

1. Làm đất

Dẻ ván tuy không đòi hỏi cao về môi trường sống, nhưng muốn đạt sản lượng cao và ổn định thì cần có môi trường sinh thái tốt.

Quy cách hố nên là 1´1´1m. Mỗi hố phải lót phân chuồng, phân rác 50 kg, phân tinh 10kg, super phốtphát 0,5kg, trộn lẫn với đất mặt và cỏ rác rồi lót thành tầng, thành lớp. Lớp dưới cùng 1/3 đáy hố, cần lót đất mặt và cỏ rác; 1/3 phía trên lót bằng hỗn hợp phân chuồng, phân rác và đất mặt; tầng trên cùng 1/3 chiều sâu hố phủ bằng hỗn hợp super phốtphát với đất mặt. Cuối cùng phải lèn chặt bảo đảm cho đất trong hố hơi cao hơn bên ngoài rồi phủ thêm 1 lớp mỏng bằng lớp đất tầng B.

2. Trồng

* Mật độ trồng: trồng khoảng cách 4´4m, hoặc 4x5m

Sau khi vận chuyển đến nơi trồng, phải để cây con được hút nước no, ít nhất cũng phải ngâm bộ rễ ngập trong nước 12 giờ, sau đó hồ rễ bằng bùn loãng rồi đem trồng ngay.

Mở 1 lỗ nhỏ trong hố đã được chuẩn bị theo kỹ thuật, đặt cây con ngay ngắn vào lỗ rồi rải đất bột phủ kín rễ, sau đó hơi nhấc nhẹ gốc cây cho bộ rễ được dàn trải thoải mái trong lớp đất bột, cuối cùng phủ đầy đất rồi dấn chặt bảo đảm cho đất bột ép chặt vào rễ.

Độ sâu trồng cây phải bảo đảm cho lớp đất phủ cuối cùng cao hơn xung quanh, sau cùng cần phủ thêm 1 lớp cỏ rác để giữ ẩm. Trồng xong tưới nước, bảo đảm cố định được bộ rễ trong đất. Thời gian sau nếu trời khô hạn kéo dài, mỗi tuần phải tưới nước 1 lần.

3. Tỉa cành tạo tán

Kiểu xoè tán tự nhiên là kiểu tán cao sản ở Dẻ ván. Cách tạo tán là: khi cây mọc cao được 50-80 cm thì bắt đầu định hình phần gốc của thân cây bằng cách bấm ngọn. Sau khi đâm cành thì chọn giữ 3-4 cành phân bố đều và mọc so le nhau làm cành chính, chọn cành có góc mở (so với ngọn thân) khoảng 50-70%. Nếu góc mở không đúng cần néo dây chỉnh hình, khi cành mọc dài được 30 cm, cần bấm ngọn để phân nhánh. Với cây 1-2 năm tuổi, mỗi năm phải bấm ngọn 3-4 lần để thúc đẩy phân nhánh. Đến mùa rụng lá cần xén tỉa những cành quá già.

4. Tăng cường chăm sóc, quản lý

4.1. Tăng cường quản lý đất

Trong các biện pháp tăng cường quản lý đất quan trọng nhất là làm cỏ xới đất dưới vùng tán lá, loại trừ cỏ tạp có tính cạnh tranh. Tiếp đến là cố gắng trồng xen cây họ Đậu hoặc cây phân xanh. Tốt nhất là chăm sóc bằng phương pháp cày úp, bón phân xanh và cỏ dại để cải tạo đất. Biện pháp thứ ba là từng bước hình thành các thềm bậc thang trong thấp ngoài cao để giữ nước và chống xói mòn. Biện pháp thứ tư là ngoài vùng tán cây nên tạo thảm xanh không có độc, tốt nhất là gây trồng nhân tạo cây họ Đậu và các cây có tác dụng cải tạo đất để phủ kín mặt đất vừa có tác dụng giữ đất, giữ ẩm và giữ mát cho đất trong mùa hè, vừa cải thiện môi trường sống cho cây dẻ.

4.2. Cải thiện chế độ nước và phân bón

Đặc biệt 2 năm đầu nên bón ít nhưng bón nhiều lần cho cây dẻ. Đầu mùa sinh trưởng cứ 1 - 2 tháng bón thúc 1 lần bằng phân đạm hoặc phân phức hợp, mỗi gốc 50-100 gam.

4.3. Phòng, chống sâu bệnh hại

Bộ rễ Dẻ ván thường bị mối và ấu trùng bọ hung phá hoại; tán lá thường bị phá bởi sâu cắn lá, vì vậy cần theo dõi và phòng trị kịp thời cho cây.

Văn Hùng