Đoàn khách Bộ NN&PTNT tham gia mô hình sơ chế ca co tại Phú Túc, huyện Châu Thành (Bến Tre). Ảnh: Hữu Hiệp

Diện tích ca cao bị đốn bỏ là do không hiệu quả

Năm 2013, ca cao chỉ khoảng 4 ngàn đồng/kg trái và 55 ngàn đồng/kg hạt nhưng đầu ra cũng không ổn định. Nhiều nhà vườn trồng ca cao không hiệu quả do trồng chưa đúng kỹ thuật nên khoảng 50% diện tích cây ca cao trong toàn tỉnh bị đốn bỏ, chỉ còn hơn 5 ngàn héc-ta như hiện nay. Nhiều nông dân kiên trì giữ lại cây ca cao vẫn thu nhập khá, trong khi những nông dân đốn bỏ thì vẫn đang loay hoay với cây trồng mới.

Nông dân Bùi Văn Hoàng, xã Hữu Định, Châu Thành (Bến Tre), tham gia dự án trồng ca cao của tỉnh từ năm 2005 với diện tích 1ha, trong đó trồng 170 cây dừa ta (35 năm) xen thêm 450 cây ca cao (8 năm tuổi). Năng suất ca cao của ông tăng cao (từ 18 lên 26 kg trái/cây/năm) khi ông chuyển đổi sang canh tác ca cao theo tiêu chuẩn chứng nhận UTZ. Theo ông, trừ chi phí phân bón, thu nhập tăng thêm từ ca cao gần 35 triệu đồng/ha/năm. Sau 8 năm bền bỉ cùng cây ca cao, ông Hoàng đúc kết: Ca cao là cây công nghiệp dài ngày, kỹ thuật chăm sóc chúng rất quan trọng để mang lại hiệu quả. Bản thân chúng ngoài mang lại lợi nhuận còn đem lại lợi ích đối với cây dừa. “Khi trồng ca cao xen trong vườn dừa, việc tưới nước trong mùa nắng giúp năng suất vườn dừa tăng lên so với việc trồng dừa thuần. Lá ca cao sau khi tỉa cành để lại trên vườn góp phần cung cấp phân hữu cơ giúp đất màu mỡ hơn. Ca cao góp phần tăng thêm thu nhập trên một đơn vị diện tích, giảm rủi ro về thu nhập khi dừa xuống giá” - ông Hoàng chia sẻ.

Nông dân Lâm Văn Giảng, xã Thới Thạnh, Thạnh Phú đang thu hoạch ca cao ở vườn nhà. Ảnh: Mã Phương

10 năm về trước, ông Phan Văn Xê, xã Thới Thạnh, huyện Thạnh Phú đã bắt đầu áp dụng mô hình trồng xen ca cao với dừa trên vùng đất nhiễm phèn mặn cao. Một bên bờ, ông trồng dừa; còn bên kia, ông trồng ca cao. Với 3 ha đất trồng xen, vào mùa thuận, ông thu hoạch khoảng 2 ngàn trái; vào mùa nghịch khoảng 1 ngàn trái. Hàng năm, ông thu hoạch trên 6 tấn trái ca cao. Nhờ chủ động sơ chế, trữ hạt nên giá trị ca cao của ông luôn cao. Theo ông Xê, kỹ thuật chăm sóc cây ca cao mang tính quyết định, còn giá cả lên xuống là chuyện bình thường, loại nông sản nào cũng phải như vậy. Hơn nữa, nguồn thu từ cây ca cao vẫn là phụ thu trong vườn dừa. “Trồng ca cao chưa đúng kỹ thuật nên cây không cho trái sai, không có hiệu quả về kinh tế, trong khi bưởi da xanh, chanh, chuối,… giá bán ngoài thị trường luôn tốt” - ông Xê nói về nguyên nhân cây cao ca bị đốn bỏ trong thời gian qua.

Ông Xê cho biết thêm: Để cây ca cao phát triển tốt, đặc biệt trên vùng đất nhiễm phèn, mặn, nông dân phải quan tâm chăm sóc cây ngay từ lúc mới trồng và cần áp dụng cách chăm sóc theo hướng dẫn từ tài liệu về kỹ thuật trồng ca cao. Những người định trồng xen để kiếm thêm thu nhập nhưng thiếu sự quan tâm, chăm sóc thì không thể đạt hiệu quả, đốn bỏ là hợp lý. Trong đó, cũng có nhiều nông dân do quen “ăn xổi ở thì” chạy theo lợi nhuận của một vài cây khác rồi chặt bỏ cây ca cao có hiệu quả, thì nay ít nhiều nhận thấy quyết định ấy là vội vàng.

Thị trường ca cao có tiềm năng phát triển

Một trong những doanh nghiệp thu ca cao nguyên liệu của Tập đoàn Cargill tại Bến Tre - ông Bùi Lâm Tùng (DNTN Lâm Tùng, xã Hữu Định, huyện Châu Thành), cho biết: Nhu cầu của thị trường ca cao còn rất lớn và giá cả có thể tăng cao hơn nữa. Tuy diện tích giảm nhiều nhưng không ảnh hưởng lớn đến chiến lược thu mua bởi những diện tích bị đốn chỉ là những cây trồng chưa mang lại hiệu quả. Các nước có trồng ca cao trên thế giới như Bờ Biển Ngà, Ghana, Indonesia... do năng suất thấp nên họ đã chuyển mạnh sang trồng các cây công nghiệp khác; ở các nước phát triển do thiếu nhân công lao động nên diện tích trồng ca cao của họ đang thu hẹp dần và khó có khả năng phục hồi trở lại. “Bến Tre có nhiều lợi thế để phát triển cây ca cao, thổ nhưỡng phù hợp cho năng suất rất cao, sản phẩm hạt ca cao có chất và vị tốt, nhân công dồi dào. Đó là một lợi thế rất lớn cho tiềm năng của ca cao Bến Tre” - ông Tùng khẳng định.

Do xu hướng của người tiêu dùng trên thế giới, đặc biệt là ở Trung Quốc, Ấn Độ đang bắt đầu có thói quen sử dụng ca cao trong sản xuất bánh kẹo và làm thức uống hàng ngày; nên nhu cầu của thị trường về ca cao ngày càng lớn. Hiện đã có nhiều tổ chức nước ngoài đầu tư hỗ trợ phát triển cây ca cao tại Bến Tre nói riêng và Việt Nam nói chung. Việc phát triển cây ca cao thời gian đầu mang tính tự phát, sau đó “ăn theo” các dự án, trong khi khâu kỹ thuật, thu mua, sơ chế hạt chưa thật sự chuyên nghiệp. Khi kết thúc dự án, không còn tài trợ, đầu ra bấp bênh nên nhiều người dân đã nản dần với cây công nghiệp này, từ đó diện tích cũng giảm mạnh. Phần lớn người dân trồng ca cao có tư tưởng nóng vội, chưa am hiểu hết giá trị cây ca cao trong vườn dừa, đồng thời áp dụng chưa đúng kỹ thuật nên trồng không hiệu quả, dẫn đến thất vọng rồi đốn bỏ. Ông Phan Văn Khổng - Giám đốc Trung tâm Khuyến nông - Khuyến ngư, Trưởng Ban điều hành Dự án ca cao tỉnh, nhìn nhận: Thời gian qua, do việc chuyển giao kỹ thuật chưa tới, cây ca cao chưa được chăm sóc đúng mức nên không có trái, nhiều nhà vườn ở Bến Tre đã chặt cây ca cao để chuyển sang cây trồng khác.

Hiện đã có nhà máy chế biến ca cao trong Khu Công nghiệp Giao Long, công suất giai đoạn đầu 1 ngàn tấn/năm và sẽ nâng lên 2 ngàn tấn/năm, tức là nhu cầu thu mua nguyên liệu rất lớn. “Hiện cây ca cao nhất thời chưa cạnh tranh lại với một số cây trồng khác nhưng về lâu dài là cây thực phẩm chất lượng cao. Bà con nông dân cần tiếp nhận đầy đủ thông tin, định hướng vững vàng, giữ ổn định diện tích ca cao để hưởng lợi cao trong thời gian tới” - ông Phan Văn Khổng khuyến cáo.

Cầm Bình Trà