Kiểm tra cầu o­ng tại gia đình anh Đỗ Văn Triệu, thôn Trại Nhất, xã Hồng Kỳ.

Khẳng định hiệu quả

Chạy xe hơn 10 km đường gập ghềnh từ trung tâm huyện theo triền đồi xanh ngát cây cối, chúng tôi đến xã Hồng Kỳ để "mục sở thị” nghề nuôi o­ng của người dân. Khai thác lợi thế diện tích rừng bạch đàn, keo lai, vải thiều, trước đây, nhiều hộ đã nuôi o­ng nhưng quy mô nhỏ, chưa biết áp dụng kỹ thuật vào chăm sóc, quay mật nên hiệu quả kinh tế không cao.

Năm 2006, Trung tâm Phát triển doanh nghiệp và hỗ trợ cộng đồng (Hà Nội) thực hiện dự án xoá đói giảm nghèo cho các hộ dân tộc thiểu số tại xã đã hướng cho người dân phát triển nghề nuôi o­ng.

Thụ hưởng dự án này, 20 hộ được Trung tâm tổ chức tham quan các mô hình nuôi o­ng hiệu quả ở các tỉnh: Hải Dương, Hoà Bình, Lạng Sơn… để học hỏi kinh nghiệm. Đồng thời hỗ trợ con giống, thiết bị và tập huấn kỹ thuật nuôi tạo chúa, nhân và dưỡng đàn, phòng bệnh, khai thác mật.

Năm 2007, các hộ liên kết thành lập CLB nuôi o­ng để hỗ trợ nhau sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm. Nhờ thiết bị hạ thuỷ phần, mật không bị chua, mốc, bảo quản được lâu, tiêu thụ thuận lợi. Đến nay, CLB đã tăng lên 44 người ở hầu hết các thôn trong xã.

Anh Đỗ Văn Triệu, thôn Trại Nhất, xã Hồng Kỳ là điển hình làm giàu từ nghề nuôi o­ng. Anh cho biết: "Gia đình tôi vào CLB từ năm 2008, mỗi năm khai thác hơn 700 lít mật, bán hàng trăm đàn o­ng giống, trừ chi phí lãi 80-90 triệu đồng”. Được biết, trong vòng 3 năm trở lại đây, các thành viên CLB luôn duy trì 500 đàn, cao điểm gần 1.000 đàn lấy mật và o­ng giống.

Thành viên CLB nuôi o­ng giới thiệu sản phẩm mật o­ng với khách hàng.

Ông Hứa Văn Hinh, Chủ nhiệm CLB cho biết: "Hiện nay, mật o­ng hoa rừng của CLB không chỉ được tiêu thụ các tỉnh miền Bắc mà còn đưa vào cả miền Nam, không đủ cung cấp cho khách hàng. Mỗi năm, các hộ bán từ 7-8 nghìn lít mật và o­ng giống, thu nhập hơn một tỷ đồng.

Ăn ngủ tại rừng

Có được thành quả này, các thành viên CLB nuôi o­ng ở Hồng Kỳ luôn bận rộn. Cứ vào độ tháng Ba hằng năm, khi hoa nở khắp núi rừng cũng là lúc những đàn o­ng theo nhau bay đi tìm mật ngọt. Người nuôi thường chọn những vườn cây có nhiều hoa để đặt thùng o­ng. Trước tiên là khai thác tại các vườn, rừng trong xã sau đó mới di chuyển đi nơi khác. Mùa nào hoa ấy, hết hoa vải thiều đến hoa nhãn, hoa bạch đàn, keo, cỏ lào, chân chim…, mỗi đợt kéo dài 30 ngày là được khai thác mật.

Ông Trịnh Văn Bình, thôn Trại Nhì nói: "Do số lượng đàn lớn, để thu được nhiều mật các thành viên liên kết với nhau di chuyển đàn o­ng vào ban đêm bằng xe ô tô, thùng bịt kín đến các huyện khác như Lạng Giang, Tân Yên, thậm chí lên cả tỉnh Thái Nguyên, Lạng Sơn, nơi có diện tích rừng bạch đàn lớn dựng lều cả tháng để cho o­ng đón mùa hoa mới làm mật. Hành trang trong các chuyến đi có cả xoong, nồi, chảo, bát đũa, màn chiếu… để ăn ngủ cùng o­ng tại rừng”.

Không chỉ vậy, nghề nuôi o­ng cũng đòi hỏi sự quan sát, chăm sóc tỉ mỉ, mỗi lần di chuyển đàn phải chọn những vườn cây không phun thuốc bảo vệ thực vật đặt thùng để o­ng không bị nhiễm độc chết hàng loạt. Ngoài ra nghề này được xem là nghề đòi hỏi sự khéo léo, dày công chăm sóc. Để o­ng không phá đàn cần làm thùng đóng kín, giữ ấm tránh thiên địch, thường xuyên vệ sinh cầu o­ng hạn chế bệnh thối ấu trùng.

Theo kinh nghiệm của người nuôi o­ng ở Hồng Kỳ, cứ vào cữ thu, đông, cây khô lá vàng, mưa phùn gió bắc, đàn o­ng thiếu nguồn mật nên cần bổ sung đường cho ăn thêm để dưỡng đàn.

Nghề nuôi o­ng đã khẳng định được hiệu quả, vì vậy UBND huyện Yên Thế có chủ trương đưa nghề nuôi o­ng thành một nghề xóa đói giảm nghèo cho người dân. Ông Thạch Văn Chung, Phó Chủ tịch UBND huyện cho biết: "UBND huyện đã giao cho phòng chức năng xây dựng đề án phát triển và nhân rộng nghề nuôi o­ng. Trong đó tập trung hỗ trợ các hộ một phần giá o­ng giống, kỹ thuật và quảng bá sản phẩm”.

Năm 2011, sản phẩm mật o­ng của CLB được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cấp chứng nhận nhãn hiệu "Mật o­ng hoa rừng Yên Thế”. Năm 2008, sản phẩm này được tặng cúp Bạc "Vì Nông dân Việt Nam”. Mật o­ng của CLB đều được đóng chai, dán tem nhãn trước khi xuất bán.

Hải Minh