Theo Hội Ngành nghề nông nghiệp – nông thôn Sơn La, hiện trên địa bàn đang có nhiều giống o­ng được bà con ưa chuộng như o­ng khoái (tô pựng), o­ng nội (tô ta tiến), o­ng Italia, o­ng ruồi, o­ng muỗi. Trong đó, giống o­ng nội cho năng suất 10 – 15 kg mật/đàn/năm, o­ng ngoại cho tới 50 – 60 kg mật/đàn/năm, đồng thời còn khai thác được nhiều sản phẩm khác như sữa o­ng chúa, phấn hoa, sáp o­ng, keo o­ng, nọc o­ng và nhộng ấu trùng o­ng đực.

Mật o­ng Sơn La thường được khai thác 4 vụ ở các nguồn hoa khác nhau: mật o­ng hoa cỏ Lào khai thác từ tháng 12 đến tháng 1 năm sau; mật o­ng hoa dẻ, hoa rừng từ tháng 2 đến tháng 5; mật o­ng hoa nhãn tháng 3 - 4; mật o­ng hoa đơn kim từ tháng 8 đến tháng 10. Ngoài ra, tỉnh còn có hàng nghìn hecta cây ăn quả, cây công nghiệp cho phấn hoa như chè, càphê, ngô, xoài, chuối, dứa, mơ, mận... Vì vậy, mật o­ng Sơn La luôn được khách hàng đánh giá cao, chất lượng tốt, với 65% đường đơn trở lên, 5% đường đa trở xuống, 18 - 21% thủy phần các enzim trong mật không bị ô nhiễm bởi những hóa chất độc hại, không có dư lượng kháng sinh. Đặc biệt, sản phẩm phấn hoa rất được ưa chuộng do có hàm lượng dinh dưỡng cao, thơm ngon. Phấn hoa cây đơn kim được khai thác ở độ cao 1.050m trên cao nguyên Mộc Châu, có màu đỏ tươi, thơm ngậy; phấn hoa ngải cứu màu trắng và vàng sáng, mùi thơm ngát; phấn hoa ngải dại màu trắng đục, ngọt đậm; phấn hoa ngô màu vàng thô ráp... chứa các thành phần có ích cho sức khoẻ như đạm tự do, axit amin, vitamin A, B, C, PP...

Tiềm năng này càng được tận dụng hiệu quả khi Công ty o­ng Sơn La nhập giống o­ng Italia về nuôi (năm 1980) và phối hợp với Hội Nuôi o­ng mở rộng quy mô đàn. Theo ông Vì Văn Dụ, Phó chủ tịch Hội Ngành nghề nông nghiệp – nông thôn Sơn La, đây là giống o­ng cho năng suất cao, có thể lên tới 50kg/đàn/năm, gấp 10 lần so với o­ng nội. Hiện, Hội Nuôi o­ng tỉnh có khoảng 1.000 hội viên, với trên 30.000 đàn, trong đó có gần 20.000 đàn o­ng nhập ngoại, sản lượng mật bình quân lên tới 750 - 800 tấn/năm. Ngoài ra, nghề nuôi o­ng ở Sơn La còn cung cấp cho thị trường khoảng 50 tấn phấn hoa, 2,6 tấn sáp o­ng. Mỗi năm, đàn o­ng gốc còn có thể sản sinh ra 3.000 đàn o­ng con, cung cấp giống cho người nuôi trong tỉnh và các địa phương lân cận.

Ông Hồ Văn Sâm ở xã Chiềng Mung (Mai Sơn), người có hơn 30 năm kinh nghiệm nuôi o­ng lấy mật cho biết: “Nghề nuôi o­ng chi phí thấp nhưng lãi cao. Mật o­ng Sơn La thường được bán với giá 30.000 đồng/kg, phấn o­ng 40.000 đồng/kg, sáp o­ng 50.000 - 60.000 đồng/kg, bình quân mỗi đàn cho thu nhập 1 – 1,2 triệu đồng/năm”. Theo ông Sâm, trong số gần 1.000 hộ nuôi o­ng của tỉnh thì hộ ít nhất cũng có 50 đàn, hộ nhiều có thể lên tới 400 – 500 đàn.

Thực tế, những năm gần đây, UBND tỉnh Sơn La đã hỗ trợ cho người nuôi o­ng vay vốn ban đầu để mua o­ng giống với lãi suất thấp. Hội Làm vườn Việt Nam và Hội Ngành nghề nông nghiệp – nông thôn tỉnh thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn về quy trình kỹ thuật nuôi o­ng tiên tiến, sản xuất mật o­ng sạch. Trung tâm o­ng Sơn La còn tổ chức thu mua các sản phẩm mật o­ng và chủ động tìm đối tác để xuất khẩu sang thị trường các nước EU.

Để phát triển rộng rãi và tăng quy mô nghề nuôi o­ng lấy mật, Hội Nuôi o­ng Sơn La và Hội Ngành nghề nông nghiệp – nông thôn tỉnh đã lập dự án quy hoạch phát triển nghề nuôi o­ng giai đoạn 2005 - 2010. Theo đó, Hội xây dựng kế hoạch đầu tư phát triển nuôi o­ng ở 10 huyện, thị; áp dụng các biện pháp sinh học để phòng bệnh và ký sinh trùng hại o­ng; xây dựng dây chuyền tinh lọc và chế biến mật o­ng; đào tạo cán bộ kỹ thuật có trình độ chuyên sâu về o­ng; đầu tư cơ sở vật chất kỹ thuật và thu mua như nhà xưởng, máy bóc tách hạ thuỷ phần trong mật, máy kiểm định chất lượng, tổ chức đầu tư sản xuất để hình thành hệ thống thu mua xuất khẩu theo tổ hợp... Hy vọng với những giải pháp đồng bộ này, nghề nuôi o­ng ở Sơn La sẽ phát triển hơn nữa, mang lại giá trị thu nhập cao cho nông dân.