Bà con xã viên đang vận chuyển rượu đến HTX.

Tự hào sản vật địa phương

Cao nguyên Quản Bạ với những triền ngô xanh ngút mắt luôn khiến du khách phải dừng chân không chỉ bởi cảnh đẹp mà còn để thưởng thức hương vị của một loại rượu ngon. Rượu ngô ở Hà Giang được đồng bào chưng cất nhiều, nhưng rượu ở xã Thanh Vân là đặc biệt hơn cả bởi nấu bằng công thức gia truyền của người Mông.

Chủ nhiệm HTX rượu ngô Thanh Vân Vàng Seo Mua, người gắn bó với nghề này lâu năm cho biết: “Men ủ rượu gồm bột kê và một số loại cây thuốc trong rừng tán nhuyễn rồi nặn thành bánh. Trước đây, khi giao thông chưa thuận tiện, bà con phải trèo đèo lội suối rất vất vả mới tìm được những cây thuốc này nên rượu nấu ra chỉ được dùng trong những dịp lễ, Tết hoặc phải là khách quý mới được thưởng thức”.

Một đặc điểm nổi bật của rượu ngô Thanh Vân là uống thơm và “êm”. Chính vì vậy, rượu ngô Thanh Vân đã nhanh chóng trở thành đặc sản và chiếm lĩnh thị trường trong tỉnh. Bà con sản xuất ra đến đâu hết đến đấy, thậm chí nhiều lúc còn “cháy hàng”. Người dân Hà Giang đã quen với hương vị này nên dù đãi khách ở xa về hay có dịp đi đâu, họ thường đến mua rượu vừa để uống, vừa làm quà biếu. Ông Mua cho biết, cũng nhờ đó mà sản phẩm của địa phương được quảng bá rộng rãi, đơn đặt hàng tìm về ngày càng nhiều. Cũng có đợt HTX lao đao vì trên thị trường xuất hiện rượu Thanh Vân giả, nhưng đến nay khách hàng đã thận trọng hơn và dễ dàng phát hiện được rượu thật, giả qua nhãn mác. Bên cạnh đó, nhiều nhà sản xuất cũng đến mua thử men của HTX về nấu nhưng không có được hương vị như ở Thanh Vân. Ông Mua bảo, với men lá tự làm và nguồn nước tự nhiên trên núi, rượu ngô Thanh Vân đã có hương vị rất đặc trưng, không loại rượu nào có được.

Phát triển nghề truyền thống

Được thành lập từ năm 2003, HTX rượu ngô Thanh Vân có điều kiện thuận lợi để khôi phục và phát triển nghề truyền thống. Với 60 hộ xã viên, HTX bán men để các hộ chưng cất tại nhà, sau đó thu mua lại chưng cất lần hai rồi pha chế, đóng chai và tìm kiếm thị trường.

Anh Mai Minh Hùng, xã viên cho biết: “Gia đình tôi nấu rượu đã nhiều năm, từ khi HTX chưa ra đời. Nhưng để có được nguồn thu nhập ổn định như hiện nay thì chúng tôi không dám nghĩ tới. Trước đây, mỗi năm chúng tôi chỉ chưng cất vài lít dùng trong những dịp lễ, Tết. Từ khi gia nhập HTX, có vụ gia đình tôi nhận đến 3kg men, tương đương khoảng 4,5 tạ ngô, nấu được gần 300 lít rượu. Để tận dụng bã rượu, vợ chồng tôi nuôi 20 con lợn và 5 con bò”. Nhìn quanh căn phòng chật ních ti vi, đầu video, xe máy..., anh Hùng thổ lộ, thu nhập bình quân của gia đình đạt gần 30 triệu đồng/năm.

Đến nay, HTX có 4 tổ sản xuất rượu và 1 tổ sản xuất men. Trung bình mỗi gia đình nhận 1kg men, sản xuất được 100 lít rượu, nuôi ít nhất 2 con lợn trở lên. ông Mua cho biết, nếu người dân tự nấu bán ra ngoài chỉ được 8.000 đồng/lít, trong khi HTX thu mua với giá 11.000 đồng/lít lại không phải mất công đi bán. Tuy nhiên, chất lượng rượu phải được các kỹ thuật viên của HTX kiểm định, đảm bảo đúng quy trình sản xuất và vệ sinh an toàn thực phẩm. Nhờ chất lượng sản phẩm thơm ngon, đảm bảo, HTX ngày càng ăn nên làm ra. Năm 2007, doanh thu của HTX đạt 1 tỷ đồng. Năm 2008, HTX bán được 30.000 lít rượu, doanh thu gần 2 tỷ đồng. HTX còn thường xuyên trang bị cho xã viên kiến thức khoa học, giữ môi trường sản xuất đảm bảo vệ sinh.