Nhiều tháng qua, nông dân từ Bắc chí Nam đổ xô đi bắt đỉa bán cho thương lái để xuất sang Trung Quốc. Có thời điểm, đỉa được mua với giá 10.000 đồng/con, riêng đỉa phơi, sấy khô lên tới 1,2-1,5 triệu đồng/kg… Điều này đã tạo nên cơn sốt đỉa, khiến nhiều người đã tính đến chuyện đào ao nuôi loài động vật chuyên hút máu này.

Chúng tôi đến xã Tân Xuân (Hóc Môn - TP. Hồ Chí Minh), khu vực có đỉa xuất hiện ngày càng nhiều, đang gây hoang mang cho người dân và được biết, đỉa tràn ra môi trường xung quanh và sinh sôi nảy nở là do có hộ gia đình chuyên thu mua đỉa. Không chỉ thu gom đỉa tại địa phương, gia đình này còn thu mua ở nhiều nơi khác.

Dẫn chúng tôi ra thửa ruộng trồng rau muống gần nhà, chị Nguyễn Thị Bé ở ấp Tân Xuân 1 bức xúc nói: "Trước đây, khu vực này làm gì có đỉa, nhưng từ khi xuất hiện một gia đình thu gom đỉa, mọi người không dám lội xuống ruộng hái rau nữa. Chỉ cần ném một hòn đá xuống, thấy nước động là đỉa nổi lên rất nhiều".

Ông Nguyễn Sĩ Phước, Phó chủ tịch Hội Nông dân huyện Hóc Môn cho biết: "UBND xã đã làm việc với gia đình này và họ đã dừng việc thu mua đỉa. Hiện chúng tôi đang chỉ đạo phối hợp với xã tổ chức rải vôi lên đất để diệt đỉa, nhưng đây cũng chỉ là giải pháp tình thế bởi những con đĩa bám trong ngóc ngách, vôi rải không trúng thì nó vẫn tiếp tục sinh sôi, phát triển".

Trước thực trạng trên, ngày 2/12, Tổng cục Thủy sản đã có văn bản về việc cấm nuôi đỉa cũng như ốc bươu vàng (OBV), đồng thời yêu cầu thanh tra sở nông nghiệp và PTNT, chi cục thủy sản các địa phương tuyên truyền, vận động người dân biết về tác hại của việc nuôi đỉa, OBV trên đồng ruộng, ao hồ cũng như tổ chức kiểm soát chặt chẽ, ngăn chặn kịp thời người dân nuôi hai loại sinh vật này.

Chỉ cần thả cây gậy xuống nước là người dân xã Tân Xuân bắt được rất nhiều đỉa.

Hệ lụy khó lường

Trước thực trạng một số hộ nông dân nuôi đỉa để bán, TS. Bùi Quang Tề, nguyên Viện trưởng Viện Nuôi trồng thủy sản 1 cảnh báo: Đỉa là vật chủ trung gian gây bệnh tiêm mao trùng, bệnh khá nguy hiểm cho động vật và con người. Không những thế, tốc độ sinh sản và phát triển của nó rất nhanh do trứng của đỉa vừa là hữu tính, vừa là vô tính. Đỉa phát triển trong tự nhiên thì không sao, nhưng nếu nuôi nhiều và không kiểm soát được chúng sẽ phát triển ồ ạt và tấn công các loài động vật dưới nước.

Cũng theo TS. Tề, đã có những đợt dịch trên các vật nuôi do đỉa sinh sôi quá mức trong một khu vực nhất định gây ra như cá rô phi tại Quảng Ninh, cá bống bớp tại Nam Định, cá he ở miền Nam…, khiến cá chết hàng loạt. Thậm chí ở Khánh Hòa, đỉa còn tấn công và giết chết cả cá sấu. Ngoài ra, đỉa sinh sôi quá mức sẽ gây mất cân bằng sinh thái. Trong khi để tiêu diệt đỉa phải bắt trực tiếp hoặc dùng hóa chất, nhưng dùng hóa chất thì sẽ ảnh hưởng tới môi trường thủy sinh và các loài động vật dưới nước khác. Do vậy, cách tốt nhất là bắt đỉa, sau đó đào hố chôn, rắc vôi sống lên.

Trước những hiểm họa khôn lường của đỉa, PGS-TS. Lê Xuân Cảnh, Viện trưởng Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật (Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam) khuyến cáo: Đối với con đỉa, muốn tiêu hủy phải ngâm cồn rồi đốt thì chúng mới chết hẳn. Nông dân mà dùng các phương pháp như băm, chặt chỉ càng khiến loài này sinh sản nhanh hơn và khi chúng tràn ra môi trường tự nhiên sẽ gây ra hậu họa khôn lường".