Bệnh sán lá gan là một bệnh rất phổ biến ở trâu, bò, dê, cừu ở nhiều nước trên thế giới, đặc biệt là các nước châu Á, châu Phi nóng ẩm. Ở nước ta, bệnh được phát hiện ở khắp các tỉnh từ Bắc đến Nam. Tỷ lệ trâu, bò nhiễm bệnh ở miền núi là 30 - 35%. Vùng đồng bằng và trung du, trâu, bò nhiễm cao hơn: 40 - 70%. Các cơ sở chăn nuôi bò tập trung và bò sữa, tỷ lệ nhiễm 28 - 30%.
* Triệu chứng
- Ở thể mãn tính: Súc vật bệnh gầy còm, suy nhược thiếu máu, ỉa chảy kéo dài (viêm ruột mãn), đôi khi ỉa táo, làm cho trâu, bò mất dần khả năng lao tác, sinh sản và cho sữa.
- Ở thể cấp tính: Súc vật bị bệnh bỏ ăn, đầy chướng dạ cỏ, sau đó ỉa chảy dữ dội, phân lỏng xám có mùi tanh. Chỉ vài ngày sau, súc vật bệnh nằm bệt không đi được và chết trong tình trạng mất nước, rối loạn điện giải và kiệt sức. Hiện tượng này thường xảy ra ở bê, nghé non dưới 6 tháng tuổi. Bệnh nặng còn do bê, nghé bị nhiễm thứ phát các vi khuẩn gây bệnh có sẵn trong dạ dày và ruột bê, nghé (Samonella,E. coli...), Bò sữa nhập nội, đặc biệt là bê dưới 6 tháng tuổi dễ bị bệnh sán lá gan thể cấp tính và chết với tỷ lệ cao hơn ở trâu, bò nội.
* Điều trị bệnh
Hiện nay có khoảng 20 loại hoá dược có thể tẩy được sán lá gan. Nhưng ở nước ta đã và đang sử dụng có hiệu quả 2 loại hoá dược chủ yếu theo các phác đồ sau:
Phác đồ 1
- Thuốc sử dụng: Dertyl - B (=Oxyclozanid, Tolzan F).
- Liều dùng: Trâu cho uống 9-10mg/kg thể trọng.
Bò cho uống 8-9mg/kg thể trọng.
- Kỹ thuật: Buổi sáng cho trâu, bò uống cả liều thuốc, sau đó cho ăn uống bình thường.
- Hộ lý: Cho trâu, bò nghỉ 2-3 ngày; chăm sóc và nuôi dưỡng tốt; ủ phân diệt trứng sán.
Phác đồ 2
- Thuốc sử dụng: Fascinex (Trichlobendazole, HanDertyl-B).
- Liều dùng: 12mg/kg thể trọng.
- Kỹ thuật: Cho uống trực tiếp một liều.
- Hộ lý: như phác đồ 1.
* Phòng bệnh
Quy trình phòng chống bệnh sán lá gan gồm 4 biện pháp chính sau đây:
- Định kỳ kiểm tra phân và tẩy sán lá gan một năm 2 lần cho toàn đàn trâu, bò theo Phác đồ điều trị 1, 2 vào thời gian trâu, bò nghỉ cày kéo (tháng 4 và tháng 8 hằng năm). Bò sữa tẩy sán vào tháng 4 và tháng 10.
- Diệt mầm bệnh ở môi trường tự nhiên: ủ phân để diệt trứng sán lá gan.
- Diệt ký chủ trung gian: Dùng CuSO4 nồng độ 3-4‰ phun vào cây có thuỷ sinh để diệt các loại ốc Limnaea; nuôi vịt và cá ở các thuỷ vực để diệt ốc.
- Chăm sóc và nuôi dưỡng tốt trâu, bò để nâng cao thể trọng và sức đề kháng chống đỡ với bệnh sán lá gan cũng như các bệnh giun sán khác.