Trong quá trình sinh đẻ bình thường, nhau thai được thải ra ngoài cơ thể mẹ. Trung bình với trâu bò từ 4-6 giờ, tối đa 12 giờ, lợn sau khi đẻ khoảng 10-60 phút nhau sẽ bong ra. Nếu quá thời gian trung bình, nhau thai còn nằm lại trong tử cung thì gọi là bệnh sát nhau.

Bệnh sát nhau, thường hay gặp ở trâu bò và lợn, còn gia súc khác ít gặp hơn.

Tùy thuộc vào mức độ xảy ra của bệnh, có thể chia ra các loại như sau:

-Thể sát nhau hoàn toàn: Toàn bộ hệ thống nhau thai còn dính với niêm mạc ở cả 2 sừng tử cung.

-Thể sát nhau không hoàn toàn: Nhau thai con ở phía sừng tử cung không thai đã tách ra khỏi niêm mạc tử cung. Sừng tử cung bên có thai thì nhau con còn dính chặt với niêm mạc tử cung mẹ.

-Thể sát nhau từng phần: Một phần của màng nhung hay một ít núm nhau con còn dính với niêm mạc tử cung trong khi đa phần màng thai đã tách ra khỏi niêm mạc tử cung.

1. Nguyên nhân

Bệnh sát nhau chủ yếu do 2 nguyên nhân chính:

-Tử cung co bóp yếu, sức rặn của con mẹ giảm dần trong thời gian gia súc có thai, thiếu vận động, nhất là giai đoạn cuối, trong thức ăn thiếu muối khoáng, đặc biệt là canxi. Con mẹ quá gầy hay quá béo, thai quá nhiều (ở lợn), đẻ song thai (ở trâu bò…), bào thai quá to, làm giảm tính đàn hồi và sự co bóp. Mặt khác, hiện tượng sẩy thai, đẻ khó cũng ảnh hưởng đến quá trình co bóp tử cung, đến sức rặn đẻ của cơ thể mẹ.

-Nhau con và nhau mẹ dính chặt với nhau. Khi viêm nội mạc tử cung, viêm màng thai… nhau thai con và mẹ bị dính vào nhau, nên mặc dù tử cung cô bóp bình thường nhưng nhau mẹ và con vẫn không tách ra được. Riêng đối với trâu bò, do cấu tạo của núm nhau con và núm nahu mẹ rất đặc biệt, mối liên hệ của chúng theo hình thức “cài răng lược” khá chặt chẽ nên dễ bị sát nhau.

2. Triệu chứng

a. Với bò

Bò mẹ xuất hiện trạng thái đau đớn, bồn chồn, khó chịu, đứng với tư thế cong lưng, cong đuôi và rặn. Sau khi sổ thai 2, 3 ngày mà nhau thai không được thải ra ngoài thì vi khuẩn phát triển rất mạnh trong tử cung. Sau đó nhau thai tan rã, nhũn nát hôi thối, cơ thể mẹ sẽ bị trúng độc và xuất hiện triệu chứng toàn thân sốt, bỏ ăn, lượng sữa giảm, chướng bụng đầy hơi, nhiễm trùng huyết hoặc huyết nhiễm mủ và con vật có thể chết.

b. Với lợn

Lợn mẹ không yên tĩnh, hơi đau đớn, bồn chồn, thỉnh thoảng có cơn rặn, nhiệt độ hơi tăng, lợn thích uống nước, từ cơ quan sinh dục luôn chảy ra ngoài hỗn dịch màu nâu.

3. Điều trị

Có 2 phương pháp điều trị: Phương pháp bảo tồn và thủ thuật bóc nhau:

- Dùng các loại thuốc kích thích tử cung tăng cường co bóp để đẩy nhau thai và các sản vật trung gian ra ngoài. Thường dùng oxytoxin: trâu bò 6-8ml (30-40 UI), lợn 2ml (10 UI).

Tiêm mạch máu dung dịch muối sinh lý 9 %o liều 300-400ml.

- Để tránh nhiễm khuẩn huyết và viêm nhiễm tử cung sau đẻ, cần sử dụng các loại thuốc sát trùng rửa sạch cơ quan sinh dục. Rửa ngày 1 lần bằng dung dịch thuốc tím 1%o. Sau đó, bơm trực tiếp vào tử cung thuốc kháng sinh Penicillin 1-2 triệu đơn vị, hay dùng viên Newtab (do Công ty Nam Dũng sản xuất) đặt vào trong tử cung. Hay có thể dùng hỗn hợp thuốc sau xoa khắp lên tử cung:

Furacilin 0.12g

Ure 12g

Vaselin vừa đủ

Nếu nhau vẫn không bong ra thì phải dùng thủ thuật “bóc nhau”. Nên mời bác sĩ thú y để đảm bảo tính mạng cho gia súc.

4. Một số bài thuốc nam trị bệnh sát nhau

+ Sát nhau sau khi đẻ

Bài 1:

Đun sôi, sắc lấy nước cho gia súc uống 1 hay 2 lần trong ngày.

Bài 2: Lá thầu dầu tía giã nhỏ đắp lên đỉnh đầu gia súc bị sát nhau. Sau nửa tiếng đến 1 giờ nhau sẽ bong ra. Sau khi nhau bong ra lập tức phải lấy ngay lá thầu dầu ra để tránh tử cung có thể bị lộn bít tất ra ngoài.

Bài 3: Chữa sát nhau

Hạt thầu dầu: 15 hạt, giã nát, đắp vào gan bàn chân. Sau khi nhau ra rồi cần rửa chân tay sạch.

Bài 4: Chữa đẻ khó

Hạt thầu dầu giã nát, đắp gan bàn chân, thai sẽ sổ ra./.