5. Chẩn đoán bệnh
Ở nước ta hiện đang áp dụng 5 phương pháp sau:
- Kiểm tra máu tươi của trâu, bò ốm dưới kính hiển vi có thể quan sát thấy tiên mao trùng hoạt động, độ chính xác chỉ đạt 80%.
- Kiểm tra tiêu bản máu nhuộm Giemsa dưới kính hiển vi. Phương pháp này có thể phát hiện 85% trâu bị nhiễm tiên mao trùng.
- Tiêm truyền máu trâu, bò nghi mắc bệnh cho chuột bạch, chuột lang, hoặc thỏ rồi theo dõi máu của những động vật này sau 2-6 ngày. Nếu máu động vật thí nghiệm có tiên mao trùng thì xác định trâu, bò đã mắc bệnh. Phương pháp này mất nhiều thời gian theo dõi nhưng độ chính xác đạt 100%.
- Phương pháp ngưng kết trực tiếp trên phiến kính giữa kháng nguyên là tiên mao trùng sống đã có sẵn và kháng thể có trong huyết thanh súc vật nghi mắc bệnh. Phương pháp này độ chính xác đạt 70 - 80%.
- Phương pháp ELISA cần phải có một số kháng thể, kháng nguyên chuẩn và một số thiết bị dụng cụ cần thiết. Phương pháp này đạt độ chính xác 90 - 98% nhưng rất khó thực hiện ở cơ sở.
6. Điều trị bệnh
Ở nước ta, ngành thú y đã sử dụng: Naganin, Novarsenobenzol, sulfarsenol, Berenyl (Azidin) và Trypamidium để điều trị bệnh và tiêm phòng nhiễm tiên mao trùng cho trâu, bò, ngựa. Ba phác đồ sau đây có hiệu lực cao trong điều trị bệnh tiên mao trùng cho trâu, bò và bò sữa.
Phác đồ 1: Tác dụng điều trị và phòng nhiễm
- Thuốc dùng: Naganin (Naganol)
- Liệu trình:
Ngày thứ nhất: dùng 0,01g/kg thể trọng súc vật.
Ngày thứ hai: nghỉ tiêm.
Ngày thứ ba: dùng 0,01g/kg thể trọng súc vật.
- Pha thuốc: với nước cất theo tỉ lệ: 10% thuốc + 90% nước cất.
- Vị trí tiêm: Tĩnh mạch tai.
- Thuốc trợ sức: Trước khi tiêm Naganin cần tiêm thuốc trợ sức Cafein hoặc long não nước.
- Hộ lý: Thời gian điều trị cho trâu, bò nghỉ làm việc 3-4 ngày, cho ăn và chăm sóc tốt, nuôi dưỡng tốt.
Phác đồ 2: Tác dụng điều trị và phòng bệnh
- Thuốc dùng: Trypamidium (Samorin).
- Liệu trình: Chỉ tiêm 1 liều trong 1 ngày.
- Liều dùng: 1mg/kg thể trọng súc vật.
- Pha thuốc theo tỉ lệ: 300mg thuốc + 20ml nước cất.
- Vị trí tiêm: Tĩnh mạch hoặc bắp thịt.
- Thuốc trợ sức: Trước khi tiêm Trypamidium cần tiêm thuốc trợ sức Cafein hoặc long não nước.
- Hộ lý: Thời gian điều trị cho trâu nghỉ làm việc, cho ăn và chăm sóc tốt trong 3 ngày.
Phác đồ 3: Tác dụng điều trị
- Thuốc dùng: Berenyl (Azidin, Trypazen).
- Liều thuốc: 3,5mg/kg thể trọng.
- Liệu trình: tiêm 1 liều.
Sau 15 ngày nếu súc vật chưa khỏi, chưa hết triệu chứng lâm sàng sẽ tiêm liều thứ hai cũng như liều trên.
- Pha thuốc với nước cất theo tỉ lệ: 10% thuốc + 90% nước.
- Vị trí tiêm: Tĩnh mạch hoặc bắp thịt.
- Thuốc trợ sức: Trước khi tiêm Azidin phải tiêm thuốc trợ tim mạch: Cafein hoặc long não nước.
- Hộ lý: Thời gian điều trị cho trâu nghỉ làm việc, cho ăn và chăm sóc tốt trong 3 ngày.
Quy trình phòng chống bệnh tiên mao trùng gồm 3 biện pháp chủ yếu sau:
- Hằng năm định kỳ kiểm tra máu phát hiện tiên mao trùng ở trâu, bò để điều trị vào tháng 4 và tháng 8. Ở vùng có bệnh lưu hành tổ chức tiêm phòng cho đàn trâu, bò theo phác đồ 1 và 2 cũng trong thời gian kể trên.
- Phòng chống côn trùng hút máu và truyền bệnh. Chuồng có mành che chống ruồi, mòng: phát quang bờ bụi, lấp vũng nước, cống rãnh quanh chuồng và bãi chăn để côn trùng không thể cư trú và phát triển được. Phun thuốc diệt côn trùng ở quanh chuồng trại theo định kỳ (1 tháng/lần) bằng Hantox spray.
- Chăm sóc, nuôi dưỡng và sử dụng trâu, bò hợp lý để tăng sức đề kháng cho trâu, bò.