Bạn không nên chọn dê giống chuyên sữa cho mục đích chỉ lấy thịt và ngược lại, chọn dê chuyên thịt để lấy sữa, như vậy hiệu quả sẽ không cao.

Ngoài hai loại trên còn có loại hướng dụng (lấy sữa lẫn thịt). Tuy nhiên, bạn chỉ nên chọn loại chuyên sản xuất sữa hay thịt mà thôi, còn loại lưỡng dụng thường để nuôi tự túc, cải thiện kinh tế gia đình chứ không phải để kinh doanh.

Nhìn chung, chọn dê không hoàn toàn giống như chọn gà, heo. Điều quan trọng nhất là chọn đúng những dê cái năng suất sữa cao và những dê đực phối giống tốt.

2. Phương pháp chọn giống:

Bạn cần quan tâm đến thế hệ trước của giống dê mà bạn muốn chọn, nghĩa là nên căn cứ vào dòng, giống qua đời cha mẹ, ông bà của chúng.

Kế tiếp, bạn chọn từng cá thể dựa vào đặc điểm ngoại hình và khả năng sản xuất, khả năng thích ứng với môi trường và điều kiện chăn nuôi.

2.1. Chọn dê cái chuyên sữa:

Bạn nên chọn theo tiêu chuẩn sau:

* Ngoại hình:

- Những con có đầu rộng, hơi dài.

- Thân hình nở nang.

- Ngực sâu và dài.

- Lưng thẳng.

- Bụng vừa phải.

- Cổ dài mềm mại, nhọn về phía đầu.

- Hai chân trước thẳng; hai chân sau khỏe.

- Bầu vú nở rộng cân đối, hai núm vú dài đưa về phía trước, lông bầu vú mịn, núm vú to dài 4-6 cm, có nhiều tĩnh mạch hiện trên bầu vú.

- Bộ phận sinh dục lớn.

- Có một lõm ở phía xương chậu (dấu hiệu cho thấy tiêu hóa tốt).

Còn những dê cái có đặc điểm sau đây, bạn không nên chọn:

- Đầu dài, lông tai trụi.

- Cổ ngắn, thô.

- Bụng nhỏ.

- Vú nhỏ, không gắn chặt vào thành bụng.

- Xương hông hẹp.

- Hai chân sau chụm, quá chụm hay quá chỏi. Chân trước không thẳng, chân sau vòng kiềng.

- Móng cong.

* Thể trọng:

Nhìn chung, trọng lượng cơ thể của dê cái tỉ lệ thuận với khả năng sản xuất sữa và thịt. Nếu nuôi dê Bách Thảo, bạn cần chọn những con có trọng lượng 30-40kg (lứa 1).

* Khả năng tiết sữa:

Đây là yếu tố quan trọng nhất để bạn chọn giống dê sữa. Khả năng tiết sữa được đánh gía bằng số lượng sữa hàng ngày và thời gian cho sữa. Vì thế, bạn nên chọn những con có năng suất sữa trên trung bình (càng cao càng tốt), mức sụt sữa thấp và thời gian cho sữa kéo dài.

Khả năng tiết sữa của dê là do đặc điểm di truyền. Bạn nên chọn những con có ông bà, cha mẹ cho nhiều sữa và chất lượng sữa tốt.

Nếu nuôi dê Bách Thảo, bạn nên chọn những con tiết sữa trên 1,1 lít/ngày và thời gian cho sữa từ 150 ngày trở lên, còn nếu chọn làm giống cho thế hệ sau thì cần chọn những con tiết sữa trên 1,8 lít/ngày và thời gian cho sữa trên 160 ngày.

* Phẩm chất dê sữa:

Dựa vào những tiêu chuẩn sau:

- Khả năng sinh sản: Thể hiện qua tính mắn đẻ. Bạn nên chọn những dê cái giống có tỉ lệ thụ thai hàng năm đạt 97% trở lên/đàn, có khoảng cách lứa đẻ đều đặn (tùy theo giống), số con của một lứa đẻ phải cao hơn trung bình. Thí dụ: Dê Bách Thảo đẻ phải từ 3 con trở lên/năm, còn dê Beetal và Jamunapari phải từ 1,8 con/năm trở lên.

- Khả năng sinh trưởng: Nên chọn những con có tỉ lệ sinh trưởng trên trung bình so với bầy qua từng giai đoạn tuổi: Sơ sinh, 6 tháng tuổi, lúc phối giống và tuổi đẻ lứa đầu tiên.

- Khả năng thích ứng: nên chọn những con thích ứng tốt với môi trường sống, điều kiện chăn nuôi, sinh đẻ dễ dàng và kháng bệnh giỏi (tỉ lệ bệnh và nhiễm ký sinh trùng thấp nhất so với cả bầy).

Nếu nuôi dê cái sữa làm giống thì bạn nên chọn những con sinh đôi, sinh ba ở lứa đầu đạt 25% so với toàn đàn. Đến năm 2 tuổi thì chúng sinh đôi, sinh ba đạt 75%/đàn.

2.2. Chọn dê đực giống

Để có dê đực giống như ý, bạn cần dựa vào tiêu chuẩn dòng giống, khả năng sinh trưởng, thụ tinh, ngoại hình, phẩm chất con giống…

- Dòng giống: Nên chọn dê đực giống có mẹ đạt năng suất cao, sinh ra từ lứa thứ 2 đến thứ 4 (giai đoạn dê mẹ sung sức nhất). Chỉ lấy con của dê mẹ sinh một con mà thôi.

Việc chọn đúng dê đực giống loại tốt rất quan trọng, vì nó sẽ mang ít nhất 50% đặc tính di truyền về tiết sữa mẹ.

- Ngoại hình: Tùy theo giống mà dê đực có ngoại hình khác nhau, tuy nhiên bạn nên chọn những con có thân hình cân đối, đầu ngắn và rộng, tai to, dày, cổ to, ngực nở, tứ chi khỏe mạnh, hai dịch hoàn to đều.

- Phẩm chất con giống: Có tính chịu đựng cao, thích nghi với môi trường tốt, khả năng tăng trưởng nhanh…

- Khả năng thụ tinh: Cha của dê đực giống phải có khả năng phối giống mạnh, đạt tỉ lệ thụ thai 85% trở lên./.