Nguyễn Văn Long (Sa Đéc, Đồng Tháp).

Đáp: Trên các loại cây thuộc nhóm cây có múi như cam, quýt, chanh, bưởi, quất… (và cả ở một vài loại cây ăn trái khác), hiện tượng bồ hóng đen trên lá có thể do hai nguyên nhân chính gây ra, nhưng dù là nguyên nhân nào đi nữa cũng đều không có lợi cho cây (đó là chưa kể cái thiệt hại trước mắt như bạn đã nói là làm cho cây xấu xí, khó bán), do vậy cần phải có biện pháp để khắc phục. Hai nguyên nhân này sẽ có hai cách khắc phục khác nhau.

- Trường hợp thứ nhất: Nếu ở mặt trên của lá, trên vỏ cành, vỏ trái… bị phủ đều một lớp bồ hóng, màu đen, không tạo thành từng đốm riêng biệt. Khi lấy tay, lấy giẻ lau hoặc dùng nước để rửa thì lớp bồ hóng này sẽ hết, trả lại cho chỗ vừa lau màu xanh tự nhiên vốn có của nó (thực ra nó xanh nhạt hơn một chút) thì đây là bệnh bồ hóng, bệnh này do nấm Capnodium citri gây ra. Loài nấm này sống hoại sinh trên lớp mật do các loài rầy, rệp… tiết ra (trong chất bài tiết của chúng). Chúng không tấn công vào mô của cây nên không ảnh hưởng trực tiếp cho cây. Tuy nhiên do chúng phát triển dày đặc phủ kín các bộ phận xanh của rễ cây sẽ ảnh hưởng đến quá trình quang hợp, từ đó sẽ ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng và phát triển bình thường của cây, khiến cho cây còi cọc, yếu sức, ra hoa kết trái ít, làm cho cây xấu xí, khó tiêu thụ, tức là chúng gián tiếp gây hại cho cây.

Như vậy muốn hạn chế bệnh, bạn chỉ cần phòng trừ các loại rầy rệp trên cây bằng một số loại thuốc trừ sâu như dầu khoáng D-C-Tron Plus 98,8EC; Applaud-Bas 27BTN; Viaphate 40EC/75BHN; Supracid 40EC/ND; Suprathion 40EC; Bitox 40EC/50EC; Butyl 10WP… Cũng có thể dùng máy bơm nước cao áp suất mạnh tia xịt nước vào chỗ có rầy rệp và lớp bồ hóng bu bám cũng sẽ có tác dụng tiêu diệt và rửa trôi bớt rầy, rệp và lớp bồ hóng trên cây. Để hạn chế nấm bồ hóng, bạn có thể sử dụng thêm thuốc TP-Zep 18EC.

- Trường hợp thứ hai: Ở mặt dưới của lá có những đốm tơ màu đen hơi tròn, kích thước cỡ vài mm đến 1cm, hoặc những đốm đen nhỏ cỡ 1mm trong các lõm khuyết tinh dầu của bề mặt vỏ trái, đốm càng già thì màu đen càng sậm hơn. Nếu bị nặng các đốm bệnh có thể hòa lẫn vào nhau thành một đám. Khi cạo bỏ lớp bồ hóng đi sẽ thấy mô lá phía dưới của đốm bệnh có màu thâm đen. Bề mặt của vết bệnh hơi gồ lên, cao hơn so với mặt lá một chút, nhìn dưới kính lúp là lớp bào tử nấm rất mịn, thì đây là bệnh đốm bồ hóng (do vết bệnh có màu đen như bồ hóng bếp). Bệnh do nấm Meliola commixta gây ra, chúng chỉ xuất hiện ở mặt dưới của những lá quất đã già (nhất là những lá nằm ở dưới thấp), hầu như không thấy ở lá bánh tẻ và tuyệt nhiên chẳng bao giờ thấy chúng xuất hiện ở những lá non. Bệnh thường gây hại nhiều ở những vườn trồng dày, thiếu ánh sáng, ẩm độ trong vườn cao. Nếu bị nặng bộ lá sẽ phát triển kém, khiến cây còi cọc.

Để hạn chế tác hại của bệnh, bạn không nên trồng quá dày, tạo cho vườn quất luôn thông thoáng và cây có điều kiện được cung cấp dinh dưỡng nhiều hơn. Lên liếp cao, thoát nước tốt trong mùa mưa. Thường xuyên tỉa bỏ những cành tược, cành già xấu, cành bị sâu bệnh gây hại, dọn cỏ rác, để vườn luôn được thông thoáng, đủ ánh sáng.

Chăm sóc vườn quất chu đáo, bón phân, tưới nước đầy đủ theo yêu cầu của cây để cây luôn sinh trưởng và phát triển xanh tốt. Đây là biện pháp hết sức quan trọng, thường mang lại hiệu quả phòng ngừa bệnh rất cao.

Nếu vườn thường hay bị bệnh gây hại có thể sử dụng một trong những loại thuốc như: Vixazol 275SC; Viben - C 50BTN; COC 85WP; Score 250EC… để phun xịt, nhớ xịt ướt đều cả mặt dưới của lá. Về cách sử dụng bạn có thể tham khảo trên nhãn thuốc./.