Theo báo cáo của Bộ NN&PTNT, tổng diện tích gieo sạ vụ lúa đông xuân 2013- 2014 đạt khoảng 1,605 triệu ha, tăng hơn 3.200 ha so với vụ đông xuân 2012 - 2013. Năng suất bình quân ước đạt 6,83 tấn/ha, tăng 0,01 tấn/ha. Có thể khẳng định, đây là vụ đông xuân được mùa lớn. Trong tháng 1 và tháng 2/2014, việc tiêu thụ lúa thuận lợi, giá có lợi cho nông dân. Tuy nhiên, từ đầu tháng 3 đến nay giá lúa giảm mạnh (tới 400-500 đồng/kg), dao động ở mức 4.400 - 5.000 đồng/kg lúa thường và khoảng 4.500 - 5.300 đồng/kg lúa chất lượng cao; lúa IR50404 tươi có giá dao động chỉ từ 4.000 - 4.100 đồng/kg. Thêm vào đó, tình hình xuất khẩu gạo của nước ta cũng đang gặp nhiều khó khăn do nhu cầu thế giới thấp và Thái Lan hiện đang chào bán gạo ra thị trường thế giới.

Phát biểu chỉ đạo Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cho rằng nông nghiệp, nông dân, nông thôn luôn là vấn đề chiến lược của cách mạng nước ta. Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm đến người nông dân, đến phát triển nông nghiệp, nông thôn. Trung ương đã có một Nghị quyết chuyên đề về nông nghiệp, nông dân và nông thôn. Các tiêu chí được đề ra về xây dựng nông thôn mới chính là CNH-HĐH nông nghiệp nông thôn và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người nông dân. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng nông nghiệp đang có xu hướng chậm lại; đời sống của một bộ phận người lao động sản xuất nông nghiệp còn gặp nhiều khó khăn. Nguyên nhân là chi phí chi sản xuất cao, giá bán nông sản thấp đi, năng suất lao động thấp. Tinh thần chung của Trung ương là phải tái cơ cấu nền nông nghiệp của đất nước theo hướng phát triển bền vững, hiệu quả; nâng cao thu nhập, đời sống của người lao động sản xuất nông nghiệp gắn liền với xây dựng nông thôn mới. Thủ tướng yêu cầu các địa phương trong vùng phải tạo mọi điều kiện thuận lợi, khuyến khích tối đa việc ứng dụng, đưa khoa học công nghệ, máy móc vào sản xuất nông nghiệp nhằm giảm chi phí, nâng cao năng suất, chất lượng, sức cạnh tranh của các sản phẩm nông nghiệp.

Hội nghị đã phân tích các yếu tố khách quan và chủ quan, khó khăn trong tiêu thụ lúa gạo, nhất là thị trường gạo thế giới đang diễn biến khó lường và thực tế giá gạo chào xuất khẩu của doanh nghiệp trong nước cũng đã giảm mạnh. Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Cao Đức Phát đã đề xuất một số giải pháp trước mắt và lâu dài. Theo đó, trước mắt, thực hiện tốt chính sách mua tạm trữ gạo, tập trung tháo gỡ rào cản thương mại, rào cản kỹ thuật tại các thị trường xuất khẩu; tháo gỡ các vướng mắc về cơ chế chính sách tín dụng để tăng tín dụng cho nông dân đầu tư sản xuất. Về lâu dài, các địa phương sẽ rà soát lại quy hoạch sản xuất lúa, quy hoạch vùng nuôi thủy sản, đẩy mạnh chương trình đưa giống lúa mới có năng suất, chất lượng cao thay thế giống lúa cũ, thúc đẩy các doanh nghiệp tham gia chuỗi liên kết với nông dân trong sản xuất, chế biến và tiêu thụ.

Nhiều đại biểu cũng kiến nghị các bộ, ngành, địa phương quyết liệt hơn nữa trong mở rộng thị trường xuất khẩu gạo, đồng thời thực hiện tốt chính sách mua tạm trữ gạo, kéo dài thời gian thu mua tạm trữ./.