Chúng tôi xin trao đổi đôi nét về vấn đề này với mục đích tham khảo.

Thứ nhất: Nhiệt độ và quá trình phát dục ở cây lúa là một tương quan phức tạp. Tuy nhiên, thời kỳ ôm đòng của tất cả các giống lúa có thể ví như giai đoạn mang thai của các bà mẹ, dù có là 16 hay 25 tuổi đều phải 9 tháng 10 ngày. Sự khác nhau sau đó chỉ có thể là đứa trẻ sinh ra từ người mẹ 15, 16 tuổi sẽ dễ bị bệnh tật và yếu ớt hơn đứa trẻ được sinh ra từ những người mẹ trưởng thành 23, 24 tuổi mà thôi.

Thứ hai: Lúa là cây C3, quá trình quang hợp và tích luỹ sinh khối của cây C3 không giống cây C4 (như ngô). Năng suất lúa vụ mùa (ở các tỉnh phía Bắc và Bắc miền Trung Việt Nam) lại không cao bằng vụ đông xuân. Cũng vậy, những năm có nhiều ngày rét, thậm chí rét đậm ở vụ đông xuân, năng suất lúa thường cao hơn trung bình nhiều năm và ngược lại.

Tiếp tục khai thác ý nghĩa thực tiễn từ sơ đồ này ta thấy: Có 3 yếu tố không thể tác động được, bao gồm: Ánh sáng, nhiệt độ và giai đoạn phát dục của cây lúa.

Vấn đề còn lại chỉ có thể là: Cung cấp dinh dưỡng (bón phân - nhưng bắt buộc phải cân đối) nhằm tăng cường quá trình trao đổi chất và tích luỹ sinh khối cho cây lúa. Theo đó, các yếu tố bổ trợ gồm: Giữ nước, làm cỏ sục bùn và phòng chống sâu bệnh một cách hiệu quả.

Một vấn đề khác có liên quan trong vụ xuân này là: Việc bố trí một diện tích không nhiều các giống nhiễm đạo ôn Q5, Dương Quang, nếp, BC 15, theo chúng tôi vẫn có thể được, với điều kiện phải bón phân cân đối, đủ nước và chủ động được công tác bảo vệ thực vật. Đặc biệt, như bệnh đạo ôn là điều hoàn toàn có thể dự báo trước cho các giống nếp và BC 15. Thực tế cho thấy, những diện tích trồng BC15 vừa qua nếu không bón thúc đạm hoặc bón thúc đạm nhưng kịp thời phòng trừ bệnh đạo ôn đều vẫn an toàn và cho năng suất cao.

Tóm lại: Việc chỉ đạo bón thúc phân đạm cho lúa như vụ xuân 2009 vừa qua là cần thiết nhưng chưa đủ, thiếu phối hợp đồng bộ, ví như nấu kẹo lạc mà không có mạch nha vậy.