Nhằm giảm lượng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật, cải thiện cấu trúc đất, cung cấp dinh dưỡng đa dạng và thân thiện với môi trường, làm nông sản an toàn hơn cho người sử dụng; bên cạnh đó, giúp nông dân tận dụng rác thải nông nghiệp để làm phân hữu cơ, tiết kiệm chi phí mua phân bón đang được nhiều nông hộ sử dụng phương pháp làm phân bón hữu cơ.

Dưới đây là cách tự làm ra phân bón hữu cơ mà bà con đều có thể thực hiện bằng những thiết bị đơn giản, giúp chúng ta có sản phẩm dinh dưỡng cho cây trồng của mình.

Bà con có thể tận dụng những rác thải của gia đình như các loại rau, củ quả thừa, bị hỏng để tự làm phân hữu cơ tại nhà, ngoài ra việc này còn rất hữu ích trong việc giảm lượng rác thải ra môi trường tự nhiên.

Bà con có thể dung các phụ phẩm nông nghiệp, nguyên liệu nhà bếp như chuối, rơm rạ, thân cây ngô, đậu, lạc, mía, phân gia súc… để ủ phân hữu cơ tại nhà.

Trước tiên bà con chọn thùng chứa phân hữu cơ và vị trí đặt thùng; thùng đựng phân nên dùng là thùng kín, thùng gỗ, thùng nhựa… Tùy vào lượng rác thải, nguyên liệu sử dụng làm phân của mỗi gia đình mà sử dụng thùng có dung tích khác nhau. Lưu ý với thùng kín thì thời gian ủ sẽ kéo dài hơn, khi sử dụng thùng kín thì nên khoan thêm vài lỗ nhỏ để có chỗ thoát nước.

Sau đó nên để thùng chứa ở những nơi dễ dàng thoát nước như đất trống thay vì gạch bê tông để đảm bảo giun và vi sinh vật có thể xâm nhập. Ngoài ra chú ý để thùng phân ở nơi xa khu vực sinh hoạt và nơi có nhiều nắng để đẩy mạnh quá trình phân hủy.

 Trước khi ủ phân hữu cơ thì bà con nên phân loại, chọn loại rác để sử dụng, loại nào không nên sử dụng giúp phân đạt chất lượng cao.

Bà con có thể phân loại thành chất hữu cơ xanh và chất hữu cơ nâu để dễ dàng hơn. Trong đó chất hữu cơ xanh cung cấp Nitơ gồm: Rau củ quả thừa, lá cây tươi, cỏ vụn xén, cỏ tươi, bã cà phê, bã đậu, vỏ đậu phộng… Chất hữu cơ nâu gồm rơm, bao giấy, mạt cưa, túi trà lọc, vỏ trứng…

Tránh sử dụng các loại rác thải sau để làm phân hữu cơ tại nhà như xương động vật, phân người và vật nuôi chưa qua xử lý, vỏ sò vỏ hến, cỏ hại có hại, gỗ đã qua chế biến, lá tràm, vỏ cam, vỏ quýt, lá sả tươi, lá bạch đàn, chất béo từ sữa, cá, gia cầm… Những loại rác này có thể làm hại đến vi sinh vật, gây mùi hôi thối, tăng nguy cơ các mầm bệnh cho cây trồng.

Sau khi đã phân loại và thành phần làm phân hữu cơ tại nhà. Chúng ta sẽ tiến hành trộn theo tỷ lệ sau:

Thêm 10cm phân nâu tiếp đến 1 lớp phân xanh mỏng rồi 10cm phân nâu. Trộn đều hỗn hợp, ủ sau 2 tuần thì bắt đầu tưới nước vào phân. Nhưng cần chú ý đừng làm ướt quá nhiều. Rồi trộn đều phân ủ lên.

Tiếp tục thêm 1 lớp phân nâu vào cho đầy thùng chứa. Khi trộn bà con không cần cắt nhỏ phân vì cần tạo khoảng không giúp không khí lọt vào tạo điều kiện cho vi sinh vật sinh sôi nảy nở. Lượng phân xanh không nên quá nhiều. Để kiểm tra nhiệt độ, bà con có thể dùng 1 cành tươi tắm vào giữa, sau 5-6 ngày rút ra mà cành cây nóng mạnh là đã đạt yêu cầu. Bà con cũng có thể thử bằng cách bóp mạnh xem, nếu phân ủ dính chặt là đạt yêu cầu. Nếu phân quá ướt thì bà con có thể thêm nguyên liệu khô như cỏ khô, rơm rạ, phân quá khô thì thêm nước vào, đảo đều cho ngấm.

Sau khoảng 30 ngày ủ, nếu phân có các đặc điểm dưới đây nghĩa là phân đã đạt yêu cầu, các chất hữu cơ đã phân hủy hoàn toàn.

Phân hữu cơ nhìn thấy chuyển sang màu nâu; Phân hữu cơ vụn ra và trông giống như mùn. Trong trường hợp nếu là mùn cưa, gỗ thì sẽ thành dạng hình sợi; Phân hữu cơ có mùi đất.

Sau khi phân ủ đã được phân hủy hoàn toàn tạo thành mùn, bà con bắt đầu đem đi bón cho cây, bón phân hữu cơ xung quanh gốc cây. Bà con có thể trộn phân hữu cơ với đất trước khi gieo trồng. Ngoài ra bà con cũng có thể ép phân thành dạng viên, cách này sẽ giúp phân chậm tan, giúp cây trồng hấp thụ chất dinh dưỡng tốt hơn, tránh rửa trôi, hiệu quả sẽ cao hơn.

Trong quá trình ủ phân bà con lưu ý khi chuẩn bị nguyên liệu làm phân hữu cơ nên tránh các nguyên liệu có chứa nhiều dầu và chất béo khó phân hủy. Ngoài ra không nên thêm quá nhiều nguyên liệu giàu nitơ, carbon. Bởi những chất này sẽ làm ảnh hưởng đến chất lượng phân cũng như thời gian ủ phân. Ngoài ra, không nên thêm quá nhiều phụ liệu làm kéo dài thời gian phân hủy phân.

Cần chú ý đến nhiệt độ và độ ẩm khi ủ phân. Nếu phân bị khô cần cung cấp thêm nước nhưng phải đảm bảo độ ẩm phù hợp.

Chú ý đảo đều phân khi ủ để cung cấp thêm oxy giúp các vi sinh vật có lợi hoạt động hiệu quả. Nhờ đó, phân giải các chất hữu cơ nhanh hơn.

Việc tự làm phân bón hữu cơ tại nhà không chỉ giúp tiết kiệm chi phí mà còn mang lại nhiều lợi ích cho đất và cây trồng. Với những bước thực hiện đơn giản như lựa chọn nguyên liệu, thiết lập khu vực ủ phân và quá trình ủ phân, bà con hoàn toàn có thể tạo ra một nguồn phân bón hữu cơ chất lượng cao, an toàn và thân thiện với môi trường.

                                                                                          Chu Hương