Mùa mưa bão từ tháng 5 đến tháng 9 hằng năm là giai đoạn khó khăn nhất trong việc chăm sóc cây ăn quả, đặc biệt đây còn là giai đoạn phát triển quả non đến chín đối với một số loại cây ăn quả có múi (cam, quýt…), do đó để hạn chế tới mức thấp nhất thiệt hại do mưa bão gây ra, chúng ta cần chủ động áp dụng một số biện pháp kỹ thuật chăm sóc cây ăn quả trong hoàn cảnh thời tiết đặc biệt này.

          1. Kiểm soát hệ thống thoát nước.

          Đây được xem là ưu tiên hàng đầu để bảo vệ vườn cây vào mùa mưa bão.  Hệ thống thoát nước trong vườn phải tiêu nước kịp thời hoặc xẻ mương, rãnh thoát nước để tăng tiêu thoát nước, tránh gây ngập úng cục bộ, đắp mô cao cho cây, đặc biệt là cây mới trồng để rễ không bị úng. Với vườn ở vùng trũng, nên làm thêm hệ thống mương hoặc máy bơm hỗ trợ khi cần thiết. Vườn cây ở vùng trung du, miền núi, nơi có độ dốc lớn hơn 10 độ thì trồng xen các loại cây như sả, dứa, rau ngót... theo đường đồng mức để hạn chế xói mòn, rửa trôi đất.

Đặc biệt, vào những ngày mưa dầm, cỏ là những bơm sinh học làm tầng đất sâu mau khô ráo, cỏ sẽ giúp đất không bị xói mòn, đóng váng. Do đó, chỉ nên làm cỏ chung quanh gốc cây cho thông thoáng và hạn chế bệnh, đồng thời chỉ nên cắt thấp khi cỏ vườn phát triển quá cao. Tuy nhiên, cần lưu ý tránh để lá mục, cỏ mục che phủ quá dày gây giữ ẩm quá mức, sinh nấm bệnh.

2. Chống đổ ngã, gãy cành do mưa bão

Khi có mưa lớn, gió lốc hay gió bão thường gây thiệt hại gãy cành, nhánh làm ảnh hưởng đến sinh trưởng, phát triển của cây, thậm chí làm cây đổ ngã, lật gốc phải tốn chi phí đầu tư trồng mới và chăm sóc từ giai đoạn kiến thiết cơ bản phải mất nhiều thời gian. Do đó, trước mùa mưa bão, nên cắt tỉa để cây được thông thoáng (cành vượt, cành đan chéo nhau); cắt bỏ phần ngọn để hạn chế chiều cao của thân chính, nhằm giảm thiểu việc tạo lực cản lớn khi gặp gió mạnh làm cây dễ bị gãy, đổ; chằng néo thân cây hoặc cành lớn theo 3 hướng để hạn chế đổ ngã, nên sử dụng cọc bằng tre hoặc gỗ để làm cọc chống cây khi cần thiết (chú ý nên dùng ruột hay vỏ xe quấn xung quanh trước khi buộc dây để tránh gây hư hại vỏ thân cây hoặc cành; tránh ma sát làm trầy vỏ cây).

3. Tăng sức đề kháng cho cây

Mùa mưa là thời điểm sinh trưởng và phát triển mạnh của hầu hết các loại cây, trong đó có các loại cây ăn trái có múi nên cây cần nhiều dinh dưỡng. Tuy nhiên, nên hạn chế bón phân hữu cơ chưa hoai mục bởi quá trình phân hủy hữu cơ của vi sinh vật sẽ tiêu hao không khí trong đất và làm rễ cây dễ thiếu không khí. Nên bổ sung phân hữu cơ đã ủ hoai  mục để cải tạo đất giúp rễ cây phát triển tốt, làm đất tơi xốp.

Tùy theo từng giai đoạn của cây có thể cung cấp dinh dưỡng cho cây. Nếu cây đang mang trái thì cần nhiều phân đạm và kali, nếu thúc ra đọt thì cần nhiều phân đạm và lân. Trước khi bón, nên xới xáo nhẹ vườn để chống lại sự rửa trôi phân của nước mưa.

Nhằm giúp cây mau ra rễ mới và phục hồi nhanh sau thời gian mưa kéo dài, có thể phun các loại phân qua lá có chứa N, P, K, đặc biệt là các dạng phân bón lá có chứa nhiều lân, các dạng phân K-humat, humic,…

Ảnh minh họa

4. Phòng trừ sâu bệnh chủ động

Mưa liên tục, độ ẩm cao sẽ tạo điều kiện cho các loại nấm, sâu bệnh, vi khuẩn phát triển mạnh, có thể kể đến như bệnh thối rễ, thối gốc; bệnh vàng lá, bệnh loét, thán thư, sương mai …

Cần phải phun thuốc phòng nấm theo định kỳ, trước mùa mưa phun 1-2 lần bằng thuốc nấm gốc đồng hoặc fosetyl-Al để khởi đầu bảo vệ cây. Trong mùa mưa cách 10-15 ngày phun một lần (nếu mưa liên tục) hoặc sau mỗi đợt mưa dài. Sau mưa to, mưa dầm dài ngày thì phun lại ngay để tránh nấm xâm nhập qua vết thương hở của cây.

Đối với nấm bệnh tấn công chủ yếu ở các chồi lá non thì việc thúc lá nhanh thành thục cũng là biện pháp làm hạn chế nấm bệnh. Đồng thời cần tỉa cành già cỗi, cành vượt tạo độ thông thoáng cho cây, thu gom và tiêu hủy những bộ phận bị bệnh để tránh lây lan, phun thuốc trừ nấm bệnh tấn công vườn cây.

Đối với nấm bệnh hại rễ thì có thể phòng ngừa bằng cách rải vôi (500kg/ha) hoặc quét vôi vùng thân gốc cây từ mặt đất lên 0,5-2m (tùy loại và chiều cao cây). Mỗi năm thực hiện một lần vào đầu mùa mưa.

5. Một số lưu ý khác.

Nên trồng xen canh một số loại cây chắn gió như chuối, keo, tre … ở rìa vườn giúp giảm tốc độ gió, hạn chế thiệt hại cho vườn cây. Chú ý không nên trồng quá sát vườn chính để không cạnh tranh dinh dưỡng và ánh sáng với cây ăn quả.

Không thu hoạch quả khi mưa bởi vỏ của trái cây sẽ bị ướt, dễ làm nấm, vi khuẩn từ tay người hoặc dụng cụ thu hoạch xâm nhập vào cuống hoặc vết xước, dễ gây hỏng quả nhanh. Ngoài ra mưa nhiều còn làm loãng lượng đường trong quả, nếu thu hoạch ngay sẽ cho quả nhạt hơn so với thời điểm nắng ráo.

Thường xuyên kiểm tra gốc cây sau mỗi đợt mưa bão, nếu phần gốc (nơi giáp đất) có hiện tượng nứt vỏ, xì mủ, có đốm đen/ướt thì có thể cây đang có dấu hiệu bị bệnh, cần theo dõi và xử lý kịp thời…

Phương Anh