Giống dê lai sinh sản tốt 

Dê là gia súc nhai lại có tầm vóc nhỏ, ăn được nhiều lá cỏ và loại cây, khả năng chịu đựng kham khổ và chống đỡ bệnh tật tốt. Dê mắn đẻ, thời gian mang thai ngắn, tốc độ tăng đàn nhanh. Chăn nuôi dê ít vốn, quay vòng nhanh, tận dụng được lao động nhàn rỗi trong gia đình. Nghề nuôi dê sinh sản đã và đang mang lại thu nhập ổn định giúp nhiều hộ dân vươn lên thoát nghèo.

1.Diện tích, vật liệu và cấu trúc chuồng

- Diện tích  chuồng nuôi phải bảo đảm: Dê trên 6 tháng tuổi: 0,7 - 1 m²/con; Dê dưới 6 tháng tuổi: 0,3 - 0,5 m²/con. Sàn chuồng cao hơn mặt đất khoảng 40 - 60 cm

- Cấu trúc chuồng trại xây dựng ở những nơi cao ráo, thoáng mát, đảm bảo ấm áp vào mùa đông và thoáng mát vào mùa hè. Vật liệu làm chuồng đơn giản, bằng gỗ, tre, nứa, lá…. Các thanh lót chuồng phải được làm đều nhẵn và thẳng, có khe hở chỉ rộng khoảng 1,2 - 1,5 cm bảo đảm cho phân và nước thải dê lọt xuống. Chuồng nên có ngăn riêng cho dê đực giống, dê hậu bị, dê chửa gần đẻ, dê mẹ và dê con dưới 3 tuần tuổi và các loại dê khác. Có sân chơi cao ráo, không đọng nước.

2. Cách chọn con giống sinh sản tốt 

Chọn dê con: Dê con phải có khối lượng sơ sinh 1,8 – 2 kg/con (con cái), và 2,3 kg/con (con đực). Lúc cai sữa đạt khối lượng 6,5-7,5 kg/con trở lên thì chọn làm hậu bị. Các dê được chọn phải từ các lứa đẻ sinh đôi trở lên của các dê mẹ đẻ từ lứa thứ 2 đến lứa thứ 8. Bố mẹ chúng là dê  đực ở độ tuổi 2 đến 5 năm

- Chọn giống dê đực: Lựa chọn những con khỏe mạnh, đầu ngắn, tai rộng, cổ to, tứ chi khỏe mạnh. Hai tinh hoàn nhìn to, phát triển đều đặn. Giống phải có nguồn gốc và lý lịch rõ ràng, đời bố mẹ, ông bà đều cho năng suất cao, sinh sản tốt. Nên chọn giống đực phàm ăn, ăn khỏe. Chỉ lựa chọn những con dê đực mà sau 6 tháng đạt trên 15 kg.

- Chọn con giống dê cái: Chọn con có lý lịch rõ ràng, đời bố mẹ có khả năng sinh sản tốt, năng suất cao, con đều khỏe mạnh, không bị tật, thấp còi. Dê cái làm giống có đầu rộng, hơi dài, trán dô, ngực nở sâu và dài, lưng phẳng, bụng to vừa phải da mềm, lông mịn. Chọn con có bầu vú nở rộng, gọn gàng với phần bụng, nhìn thấy nhiều tĩnh mạch nổi rõ. Thân hình cân đối, tứ chi phát triển, thẳng, dáng đứng nghiêm và cứng cáp, móng chân gọn. Lông ở phần bầu vú mịn, sờ tay vào sẽ thấy mềm. Hai núm vú dài, đưa về phía trước. Bộ phận sinh dục cân đối, nở nang. Cần chọn dê cái có tỷ lệ thụ thai hàng năm phải đạt trên 80% trở lên, khoảng cách lứa đẻ đều đặn.

3. Phối giống

Tuổi bắt đầu phối giống của dê cái là 7 – 8 tháng tuổi, dê đực 5 – 6 tháng tuổi. Khi bắt đầu phối giống dê cái phải đạt khối lượng 17 – 18 kg, dê đực phải đạt khối lượng 15 – 16 kg.

– Tỷ lệ đực/cái thích hợp là: 1/20 – 1/25.

– Những dê cái có ngoại hình, thể chất và khối lượng đạt yêu cầu thì phải theo dõi sát các kỳ động dục để phối giống kịp thời.

– Thời điểm phối giống thích hợp là 24 giờ kể từ sau khi dê cái có biểu hiện động dục.

– Không cho giao phối đồng huyết và không cho dê đực non phối với dê cái già.

– Dê cái trên 7 năm tuổi và dê đực trên 8 năm tuổi cần được loại thả

Khi động dục, dê có các biểu hiện như âm hộ hơi sưng đỏ hồng, chảy dịch nhờn, kêu la bỏ ăn, nhảy lên lưng con khác, nếu đang tiết sữa thì giảm sữa đột ngột. Khoảng 18 - 36 giờ sau khi phát hiện thì cho giao phối là thích hợp. Tuyệt đối không cho dê đực giống phối với dê cái có quan hệ là anh chị em ruột hoặc là con cháu của dê đực giống đó.

Phải có sổ theo dõi phối giống để ghi chép ngày phối, kết quả phối giống và dự định ngày dê đẻ để đỡ đẻ cho dê.

Cách chăm dê đẻ

Chăn nuôi dê sinh sản, với dê chửa lứa đầu tiên, hàng ngày  nên xoa bóp nhẹ nhàng bầu vú để kích thích bầu vú tiết sữa và tập cho chúng quen với việc vắt sữa sau này. Trước khi dê đẻ khoảng 50 ngày,vắt cạn sữa cho dê để kích thích bào thai phát triển, tránh việc sữa bị giảm vào lần đẻ tiếp theo. Sau khi phối giống theo dõi nếu đến chu kỳ động dục mà không thấy dê động dục trở lại là dê đã thụ thai. Thời gian mang thai trung bình là 150 ngày (145 - 157 ngày). Đối với dê mang thai lần đầu, cần xoa bóp bầu vú để kích thích tuyến sữa phát triển và tập cho dê quen dần việc vắt sữa sau này. Không chăn thả xa chuồng và tránh dồn đuổi, đánh ập. Khi cạn sữa cần giảm từ từ số lần vắt và số ngày vắt sữa. 

Chuẩn bị cũi, lót ổ nằm cho dê con và các dụng cụ như cồn iốt, giẻ lau, kéo, chỉ cắt rốn. Dê sắp đẻ nên nhốt riêng từng con ở chuồng đã được tiêu độc sát trùng. Trước khi đẻ 5 - 10 ngày cần giảm bớt thức ăn tinh ở những dê cái có năng suất sữa cao để tránh viêm vú, sốt sữa.

Dê sắp đẻ có biểu hiện khó chịu, đi đái luôn, bầu vú và âm hộ sưng đỏ, bụng tụt, bầu vú căng. Âm hộ có dịch đặc chảy và xuất hiện bọc nước ối là dê sắp đẻ. Trường hợp dê khó đẻ, người nuôi cần hỗ trợ bằng cách đưa tay đã sát trùng vào xoay thai theo chiều thuận và phụ kéo theo nhịp rặn của dê mẹ.

Dê mẹ đẻ xong cho uống nước ấm có pha muối 0,5% hoặc nước đường 5 - 10%.  Hàng ngày cho dê mẹ ăn thức ăn thô, thức ăn tinh chất lượng tốt theo khẩu phần.

Trung Hiếu