Thành phần các chất dinh dưỡng trong rơm rạ.

Sản xuất lúa ở nước ta hiện nay thường có 2 vụ lúa Xuân và lúa Mùa (trừ một số diện tích ở đồng bằng sông Cửu long có vụ 3). Theo Cục thống kê (3/2020), năng suất lúa bình quân hiện nay là 5,6 tấn/ha/vụ. Các giống lúa đang trồng phổ biến hiện nay thường có hệ số kinh tế từ 0.4 - 0.5 (trung bình là 0,45). Nghĩa là nếu tính cho 1 ha thì mỗi vụ nếu năng suất lúa đạt 6 tấn thì cũng để lại khoảng 6-7 tấn rơm rạ/ha. Vậy cả năm 2 vụ lúa sẽ sản sinh ra khoảng 12-14 tấn rơm rạ/ha/năm. Nếu làm 3 vụ, mỗi năm có thể đạt 18-20 tấn rơm rạ/ha.

Rơm rạ khô có các hợp chất hữu cơ gồm 60% xenluloza, 14% linhin, 3,4 % đạm hữu cơ (protein), 1,9 % chất béo (lipid).  Nếu tính theo thành phần hóa học thì Carbon (C) chiếm 44%, Hyđrô (H) chiếm 5%, Oxy (O) chiếm 49%, Nitơ chiếm khoảng 0,92%, một lượng rất nhỏ Phốtpho (P), Lưu huỳnh (S) và Kali (K). 

Vậy ước lượng dinh dưỡng trong rơm rạ của 1 ha lúa trong 1 năm sẽ có: 

Vì vậy rơm rạ được xem là nguồn dinh dưỡng quan trọng (đặc biệt là chất hữu cơ), nếu được giữ lại sẽ gia tăng hàm lượng chất hữu cơ và dinh dưỡng trong đất. Qua đó làm cho đất có kết cấu tốt, tơi xốp, dễ làm đất, mùn nhiều, tăng khả giữ nước và dinh dưỡng, tăng hoạt động của vi sinh vật đất, làm cho đất màu mỡ đảm bảo năng suất lúa ổn định. Rơm rạ là một nguồn tài nguyên quý, là đầu vào của một chu trình sản xuất mới trong nền nông nghiệp tuần hoàn, thân thiện môi trường và thuận theo tự nhiên.

Sử dụng chế phẩm sinh học để ủ  rơm rạ tạo nguồn phân bón hữu cơ

Trước kia rơm rạ chủ yếu dùng để lợp nhà, làm thức ăn cho trâu bò, chất độn chuồng, chất đốt, làm nấm rơm hoặc đốt lấy tro bón ruộng. Hiện nay rơm rạ được nông dân sử dụng đa dạng hơn như  làm thức ăn cho trâu bò, làm chất độn chuồng, trồng nấm, còn lại phần lớn rơm rạ bị đốt hoặc bị vùi xuống đất khi làm đất cấy lúa.

 Sử dụng rơm rạ trong canh tác nông nghiệp tăng năng xuất, giảm thiểu ô nhiễm môi trường

Sử dụng rơm rạ trong canh tác thân thiện với môi trường rất đa dạng. Dưới đây là một số phương pháp sử dụng rơm rạ thông minh vừa mang lại lợi ích kinh tế vừa có lợi cho bảo vệ môi trường và hạn chế gây biến đổi khí hậu. 

 Sử dụng rơm rạ để ủ gốc cho rau màu

Ở đồng bằng sông Cửu Long, rơm rạ đã được sử dụng để tủ gốc cho các loại rau màu luân canh sau lúa, như dưa hấu, dưa gang, bí đỏ, bắp, khoai lang,… để giữ ẩm và hạn chế cỏ dại rất tốt. Nông dân còn dùng bã rơm sau khi trồng nấm rơm để tủ gốc. Rơm rạ tủ gốc rau màu sẽ dần dần được phân hủy thành chất hữu cơ, duy trì độ màu mỡ cho đất.

Ở các tỉnh phía Bắc cây vụ đông trồng trên đất lúa tạo nên một vụ rất quan trọng, do đó đã được đưa vào cơ cấu cây trồng, làm tăng hệ số sử dụng đất, tạo việc làm và thu nhập cho nông dân. Do nhiệt độ vụ đông thấp thường ít bị ảnh hưởng bởi mưa bão, sâu bệnh, năng suất cây trồng ổn định, giá trị nông sản cao, làm tăng thu nhập của người nông dân.

Tuy nhiên vụ đông thường gặp khó khăn là thiếu nước, do đó giữ ẩm cho đất là vô cùng quan trọng đặc biệt là các loài cây lấy củ như khoai tây, khoai lang, củ đậu, và rau các loại. Rơm rạ là vật liệu tủ gốc cho cây rất tốt vừa giữ ẩm cho đất, làm đất tơi xốp và phân hủy cung cấp dinh dưỡng cho vụ lúa sau.

Sử dụng rơm rạ tủ gốc cho cây ăn quả trong vườn

Dùng rơm rạ để tủ gốc cho chè (trà) hoặc cây ăn quả  như  cam, bưởi, na, thanh long, nhãn vải…rất tốt vừa giữ ẩm, giữ ẩm gốc, hạn chế cỏ dại, tăng mật độ giun, thiên địch để hạn chế sâu hại, làm tốt đất vườn…

Sử dụng chế phẩm sinh học để xử lý rơm rạ làm phân bón cho lúa

Phương pháp xử lý rơm rạ bằng chế phẩm sinh học được tiến hành dựa trên nguyên tắc bổ sung các chủng vi sinh vật có khả năng phân giải nhanh và triệt để chất hữu cơ, rút ngắn thời gian phân hủy, biến rơm rạ sau thu hoạch thành phân bón hữu cơ vi sinh giàu dinh dưỡng. Phương pháp này giúp đất lúa giữ lại Carbon và các chất dinh dưỡng khác trong rơm rạ, qua đó giảm lượng khí Carbon và các chất khác thải ra môi trường, gây biến đổi khí hậu, vừa có thể tận dụng rơm rạ để mang lại lợi ích kinh tế.

Sử dụng chế phẩm sinh học để xử lý rơm rạ ngay trên đồng ruộng làm phân bón hữu cơ bổ sung cải tạo đất.

Ở miền Bắc và miền Trung thường là vụ lúa mùa, ở đồng bằng sông Cửu Long là vụ Hè Thu và Thu Đông. Thời gian giữa 2 vụ lúa ngắn, rơm rạ tươi không kịp khô để thu gom, sau thu hoạch lúa, rơm rạ để ngay tại ruộng không mất công thu gom, sau đó lồng đất vùi rơm rạ và phun hoặc rắc chế phẩm sinh học, thúc đẩy quá trình phân hủy rơm rạ nhanh. Sử dụng chế phẩm sinh học để ủ nhanh rơm rạ trên đồng ruộng, nhằm tạo nguồn phân bón hữu cơ bón trả lại cho ruộng lúa, giúp giảm chi phí sử dụng phân hóa học, góp phần nâng cao dinh dưỡng cho đất, giảm thiểu ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu.

Kiều Anh