Trả lời: Việt Nam là quốc gia có khí hậu nhiệt đới gió mùa, đặc biệt trong những tháng hè (từ tháng 5 đến tháng 8), nền nhiệt độ thường xuyên ở mức cao, có thể lên tới 38–40°C. Điều kiện thời tiết khắc nghiệt không chỉ ảnh hưởng tới cây trồng mà còn gây thiệt hại nghiêm trọng cho chăn nuôi, đặc biệt là gia cầm như vịt, gà.Một trong những hậu quả phổ biến do nắng nóng gây ra là hiện tượng gia cầm bị sốc nhiệt dẫn đến bại liệt, rối loạn thần kinh, giảm tăng trưởng và tử vong hàng loạt nếu không có biện pháp phòng chống kịp thời. Dưới đây là một số tài liệu sẽ giúp bà con hiểu rõ nguyên nhân, biểu hiện và đưa ra giải pháp phòng – trị hiệu quả tình trạng bại liệt do nắng nóng.

Ảnh minh họa

NGUYÊN NHÂN GÂY BẠI LIỆT Ở VỊT, GÀ MÙA NẮNG NÓNG

1.     Nhiệt độ môi trường tăng cao
Nhiệt độ vượt ngưỡng chịu đựng của gia cầm (trên 34°C) sẽ gây sốc nhiệt, khiến chức năng thần kinh bị rối loạn.

2.     Mất nước và điện giải
Nắng nóng khiến gia cầm uống nhiều nước, thải phân lỏng, mất chất điện giải quan trọng như Na+, K+, Ca2+, từ đó dẫn tới hiện tượng co giật, bại liệt, mất phản xạ vận động.

3.     Thiếu vi chất dinh dưỡng
Chế độ ăn không cân bằng, thiếu vitamin nhóm B, canxi, D3 và khoáng chất có thể khiến thần kinh trung ương yếu, dễ tổn thương khi có stress nhiệt.

4.     Chuồng trại không đảm bảo thông thoáng
Nhiệt độ trong chuồng có thể cao hơn môi trường bên ngoài nếu không được che chắn, thông gió tốt, khiến gia cầm stress nặng, tăng nguy cơ nhiễm bệnh.

5.     Mắc bệnh kết hợp
Một số bệnh như tụ huyết trùng, Newcastle, Marek, Gumboro... có thể gây triệu chứng thần kinh như bại liệt, dễ bị nhầm lẫn với sốc nhiệt nếu không chẩn đoán đúng.

BIỂU HIỆN LÂM SÀNG

• Gia cầm đi đứng loạng choạng, mất cân bằng, nằm một chỗ.
• Chân duỗi thẳng, hoặc co rút không đều, yếu cơ.
• Gà, vịt thường có biểu hiện thở gấp, xệ cánh, ủ rũ, giảm ăn.
• Nặng có thể liệt hoàn toàn hai chân, mất phản xạ, chết sau 1–2 ngày.
• Một số con có thể run cơ, giật giật đầu, cổ vẹo.

GIẢI PHÁP PHÒNG CHỐNG TOÀN DIỆN

1. Cải tạo chuồng trại chống nóng

• Làm chuồng cao ráo, thoáng mát, hướng nam – đông nam.
• Sử dụng lưới đen, mái lá hoặc vật liệu cách nhiệt để che nắng.
• Lắp đặt quạt thông gió, hệ thống phun sương làm mát (nếu có điều kiện).
• Trải nệm lót sinh học (mùn cưa, trấu...) để hút ẩm, cách nhiệt.

2. Bổ sung nước và chất điện giải

• Luôn để máng nước đầy, thay nước mát 2–3 lần/ngày.
• Hòa Oresol, Gluco-K-C, vitamin C, B-complex vào nước uống 3–5 ngày/lần.
• Có thể cho uống giấm táo pha loãng (1 ml/lít nước) giúp tăng sức đề kháng.

3. Điều chỉnh chế độ ăn

• Cho ăn vào sáng sớm và chiều tối, hạn chế cho ăn giữa trưa.
• Bổ sung rau xanh, củ quả (bí đỏ, cà rốt, đu đủ), giúp thanh nhiệt và cung cấp vitamin.
• Tăng cường khoáng chất, canxi, vitamin D3 để hỗ trợ xương và hệ thần kinh.

4. Quản lý mật độ nuôi hợp lý

• Không nuôi quá dày:
• Gà: 8–10 con/m²
• Vịt: 6–8 con/m²
• Giảm mật độ khi thời tiết nắng nóng đỉnh điểm để tránh stress.

5. Theo dõi và xử lý kịp thời

• Quan sát thường xuyên, nếu thấy gà, vịt ủ rũ, chân yếu phải:
• Cách ly con bệnh.
• Dùng vitamin B1, B12, D3, canxi gluconat tiêm hoặc trộn vào thức ăn.
• Có thể sử dụng thuốc trợ lực tổng hợp (tiêm Gluco-K-C, Complex-B, thuốc bổ gan thận).
• Tham khảo bác sĩ thú y nếu tình trạng kéo dài hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng.

MỘT SỐ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN

Nhiều hộ chăn nuôi tại Đồng bằng sông Cửu Long và miền Trung đã áp dụng mô hình “chuồng mát – ăn mát – uống mát” với hiệu quả rõ rệt:

• Giảm 70–80% tỷ lệ bại liệt trong những đợt nắng nóng 39–40°C.
• Gà, vịt sinh trưởng tốt hơn, tỷ lệ sống đạt trên 95%.
• Tiết kiệm chi phí thuốc điều trị, tăng năng suất trứng, thịt.

Một số hộ còn sử dụng cây xanh (chuối, tre, dừa...) quanh trại, vừa tạo bóng mát tự nhiên, vừa cải thiện tiểu khí hậu.

Ảnh minh họa

Như vậy, hiện tượng gia cầm bị bại liệt trong mùa hè chủ yếu do sốc nhiệt và rối loạn chuyển hóa, hoàn toàn có thể phòng ngừa hiệu quả bằng các biện pháp khoa học, hợp lý. Để đảm bảo hiệu quả chăn nuôi bền vững, bà con cần:

• Chủ động thiết kế chuồng trại chống nóng, đảm bảo vệ sinh.
• Bổ sung dinh dưỡng hợp lý, đặc biệt là điện giải và vitamin.
• Theo dõi sát tình hình đàn để xử lý sớm, tránh thiệt hại lan rộng.
• Kết hợp với cơ quan thú y địa phương để được hướng dẫn chuyên môn khi có biểu hiện bất thường.

Việc phòng chống bại liệt do nắng nóng không chỉ giúp vật nuôi khỏe mạnh mà còn đảm bảo hiệu quả kinh tế trong mùa cao điểm chăn nuôi. Chúc bà con thành công!

Quốc Thái