Kỹ thuật trồng cây thảo quả dưới tán rừng
1. Giới thiệu cây Thảo quả
Là cây thân thảo, sống lâu năm, cao từ 2,0 - 2,5m. Lá mọc so le trên thân cây, bẹ lá có phiến dọc, phiến lá dài từ 55 - 60 cm. Hoa thành bông từ gốc, dài 15 - 20cm, mỗi bông phát triển thành chùm quả. Khi chín có màu đỏ tím.
Trong tự nhiên cây thảo quả phân bố ở vùng khí hậu ấm, ẩm ướt, nhiệt độ trung bình năm từ 15 - 250 C, mưa nhiều, độ ẩm không khí cao, đất rừng, nhiều mùn ở độ cao 1000-2000m so với mực nước biển. Cây sinh trưởng và phát triển tốt nhất dưới tán rừng thưa có độ tàn che 0,3-0,4; không thích nghi với ánh nắng trực xạ.
Ở Việt Nam cây thảo quả có nhiều ở Hà Giang, Lào Cai, Lai Châu, Điện Biên, vùng cao Hòa Bình, Cao Bằng…. Đến nay có thể trồng được dưới tán rừng thấp hơn.
2. Chọn đất trồng
Chọn các vùng rừng núi đất độ cao từ 700 - 900m trở lên so với mực nước biển. Khí hậu ẩm mát nhiệt độ bình quân năm từ 15-250 C. Lượng mưa từ 1800 mm trở lên. Độ ẩm không khí trên 75%.
Đất đai: Tơi xốp, giàu mùn, thành phần cơ giới từ thịt nhẹ đến sét nhẹ. Đất mát ẩm, thoát nước, độ pH 5,5 - 6. Tầng đất sâu dày từ 60 cm trở lên dưới tán rừng thưa có độ tàn che từ 0,3 -0,7.
3. Giống cây
Làm giống từ mầm cây:
Chọn cây mẹ 1-2 tuổi, cây trưởng thành trong các bụi đã có quả nhiều và to để lấy thân ngầm làm giống bằng cách dùng cuốc, xẻng, thuổng đào lấy thân ngầm dài từ 7-10cm, đường kính từ 3 - 5cm, có từ 2 - 3 mắt còn tươi, chặt bỏ phần thân để lại đoạn dài 40cm sát gốc đem trồng. Nếu chưa trồng ngay đem dâm trong cát ẩm nơi thông thoáng thời gian cất trữ được 2 tháng.
Giống bằng hạt:
Chọn cây mẹ 1-2 tuổi, cây trưởng thành trong các bụi đã có quả nhiều và to cuối tháng 11-12 khi quả đã chín, thu hái quả to, cho vào nước sạch, chà xát tách vỏ, rửa sạch phơi hạt khô, đem gieo ngay.
Ngâm hạt bằng nước ấm 2 sôi 3 lạnh trong 10 giờ, vớt ra rửa nước sạch, để ráo nước, cho vào cát ủ, hàng ngày tưới ẩm khi hạt đứt nanh đem gieo.
Làm đất kỹ, nhặt sạch cỏ dại, bón lót 800 kg phân chuồng ủ hoai mục/sào bắc bộ, phun thuốc diệt kiến, mối, nấm… trộn đầu, trang phẳng làm luống rộng 1m, 20cm, rãnh rộng 30cm. Gieo hạt khoảng cách 10 x 20cm, gieo xong phủ đất bột kín hạt tưới đủ ẩm hàng ngày. Làm làn che bằng phiên nứa hoặc lưới đen có độ che bóng 70-80%. Sau 1 năm cây cao 60cm, khỏe mạnh, không bị sâu bệnh, đem trồng.
4.Thời vụ trồng
Nên trồng vào mùa xuân (tháng 3- tháng 4), mùa thu tháng 7 – tháng 8).
Xử lý thực bì:
Phát dây leo, bụi rậm dưới tán rừng, thành những đường băng nếu có điều kiện, hoặc phát quang thành từng đám rộng dưới tán rừng.
Làm đất cục bộ theo hố, đào hố 40 cm x 40 cm x 40cm trước lúc trồng 3 - 4 tháng, bón lót phân chuồng đã ủ hoai mục trộn ½ phân + ½ đất bột cho đầy miệng hố.
Cách trồng:
Đặt cây giống giữa hố gốc nằm nghiêng 30 độ so với mặt đất và gốc cây thấp hơn mặt đất 5 cm, lắp đất, chèn chặt đất bột, mặt hố cao hơn mặt đất rừng 5 cm, tưới ẩm, phủ mùn lá cây rừng xung quang gốc cây.
Trồng bằng cây con đặt cây con giữa hố, lắp đất chèn chặt, đất cao hơn miệng hố 5cm.
5.Chăm sóc:
Trong năm xới xáo đất quanh gốc đường kính 1m, phát bỏ cây cỏ xâm lấn, dây leo…. bụi rậm,. Thời gian chăm sóc vào các tháng 4, 6 ,8 …..
Sau khi thu hoạch quả bón cho mỗi gốc 10 phân chuồng hoai, trộn với 2% phân NPK 10 – 10 – 10.
6. Thu hoạch chế biến quả
Vào khoảng tháng 10, khi quả chín, vỏ quả bắt đầu ngả màu đỏ thu hái ngay; nếu thu hái chậm vỏ quả bị nứt sẽ ảnh hưởng tới chất lượng.
Qủa hái về phơi trên phên tre thưa hoặc sấy trên lửa nhẹ đến khi vỏ quả nhăn lại là quả khô có lớp phấn trắng phủ bên ngoài. Không sấy ở nhiệt độ quá cao vỏ bị cháy lửa, giảm giá trị sản phẩm.
Có thể nhúng quả vào nước sôi từ 2-3 phút, vớt ra đem phơi nắng hoặc sấy khô, quả có màu đẹp, sáng.
Sau khi sấy hoặc phơi khô cho vào túi ni lông, buộc chặt để nơi khô ráo thoáng mát đem tiêu thụ.
Lê Văn Khôi